Schaarse metalen peperduur op jachtterrein van wereldmachten
Door Theo Besteman
Updated 3 min geleden
1 uur geleden in FINANCIEEL
Amsterdam - Productie van elektrische auto’s, windmolens en smarthones krijgt hinder van toenemende schaarste aan metalen en mineralen. Die zijn nodig voor de ’groene revolutie’, die in hoog tempo de schaarse metalen opvreet. Wereldmachten trijden om de metalen. Beleggingen in grondstoffen als rhodium en vanadium schieten naar records.
„Schaarse metalen zijn het nieuwe goud geworden. Ik adviseer beleggers daar hun geld in te steken nu er een geopolitieke strijd om zulke metalen ontstaat en de prijzen stijgen”, zegt goudexpert Marino Pieterse.
De prijs van rhodium, een grondstof gebruikt om katalysatoren van auto’s beter te maken, steeg dit jaar alleen al met 75% en sinds de start van de coronacrisis met 200%. Het aantal politiemeldingen van door criminelen onder auto’s afgezaagde katalysatoren loopt op. Dankzij een recordprijs duiken dieven overal op het metaal dat aan recyclers wordt aangeboden.
Prijzen van grondstoffen als lithium, kobalt, nikkel en grafiet stijgen ook, deze metalen vormen de harde kern van batterijen voor elektrische auto’s en straalmotoren. Er is wereldwijd wel voorraad, maar het duurt bij nieuwe mijnen jaren om ze te kunnen winnen.
Kinderarbeid
En kobalt komt voor 80% uit Congo, waar de winning en transport van het ’blauwe goud’ worden bedreigd door militair geweld. Veel pensioenfondsen kunnen er vanwege hun ethische beleggingsbeleid niet investeren in nieuwe mijnbouw, omdat de werkomstandigheden er te slecht zijn en duizenden kinderen tegen internationale afspraken het metaal blijven opdiepen.
PwC, een consultant voor bedrijven, waarschuwt bedrijfsdirecties in autobouw, defensie en chemische industrie al jaren voor de ’tikkende tijdbom’. Met een groeiende bevolking, die dezelfde welvaart opeist, overtreft de vraag naar zeldzame metalen het aanbod en zullen bedrijven tekorten moeten opvangen.
Edelmetaal palladium, gebruikt in elektronica, moderne horloges, juwelen en tandartsinstrumenten, stijgt voor het derde jaar op rij in prijs. Het komt met koper en nikkel naar boven in mijnen en het is voor beleggers een van de best presterende metaalbeleggingen.
Kooplijstjes
De vraag naar de metalen voor batterijauto’s zal volgens ING Research voorlopig alleen maar groeien. De milieumaatregelen die in het klimaatakkoord van Parijs zijn aangescherpt, betekenen dat vervuilende productie met ijzererts, staal en kolen wordt afgebouwd.
Beleggers lopen de inkooplijstjes van zeldzame metalen af die steeds gewilder gaan worden. Ze kijken ook al naar gallium, indium en platina-varianten. Op de lijsten met ’kritische’ metalen staat ook het donkergrijze beryllium, dat vanwege zijn kracht en beperkte gewicht gewild is in lucht- en ruimtevaart. Bijvoorbeeld voor de volgende generaties communicatiesatellieten.
Tantaal is extreem bestendig tegen corosie van metalen en wordt daarom gebruikt in containers voor vloeibare metalen, geëmailleerde vaten en straalmotoren. Fluorspar is ook gewild, het zit in cement, glas en ijzer en lithium maakt batterijen energiezuiniger.
Rhodium wordt schaarser: het kan in combinatie met platina en andere metalen de uitstoot van auto’s sterk beperken. Niet zo bekend, maar elektrische tandenborstels kunnen alleen dankzij kleine magneten werkend met schaarse metalen als dysprosium, boron en neodymnium de tienduizenden draaibewegingen maken. Iedereen rent voor zulke metalen naar dezelfde mijnen.
Koperrevolutie
President Biden kondigde vorige week een investeringsplan voor de Amerikaanse infrastructuur aan dat $2250 miljard beslaat. Heel het wegennetwerk gaat op de schop, er verrijzen duizenden windmolens en laadpalensystemen voor batterijauto’s. Ook voor het wagenpark van het Witte Huis. Prijzen van tarmacadam voor wegen, kobolt en lithium lopen op vanwege de verwachte vraag van toeleveranciers.
Minder schaars, maar zeer gewild voor batterijauto’s en bekabeling van duizenden windmolens is koper, veel gebruikt in bouwwerken. Europa komt na de Verenigde Staten uit de coronacrisis en zal ook meer van de koper en zeldzame stoffen gaan inkopen voor zijn industrie en batterijauto’s.
Beide regio’s merken dat China, dat eerder uit de coronalockdowns is gekomen, sinds april vorig jaar al aan het opkopen is. Voorraden worden weggekaapt, schaarse metalen worden inzet van een politieke machtsstrijd. China heeft daarin volgens hoogleraar Rob de Wijk in zijn studie De Nieuwe Wereldorde strategisch het best voorgesorteerd.
Sinds tien jaar beperkt China al zijn eigen export van zeldzame metalen, die nodig zijn voor lichtgewichtmetalen voor vliegtuigen en vleugels van windmolens.
China is zelf niet de grootste mijnbouwer voor batterijmetalen, maar wel wordt daar 80% verwerkt in zijn enorme industrie, aldus onderzoeker Benchmark Mineral Intelligence.
Machtsstrijd
Het Chinese Bureau van Staatsreserves heeft recent volgens marktanalisten bij de zeer lage coronacrisisprijzen fors meer opgekocht dan gemiddeld in afgelopen jaren. Aan koper zelfs een derde meer. Koperprijzen zijn sinds maart vorig jaar verdubbeld tot boven $9000 per ton.
Handelshuis Trafigura, een grote koperhandelaar, voorziet een stijging van de koperprijs naar $15.000. Zijn econoom Graeme Train wijt dat aan een historisch ongekende vergroting van de vraag.
PwC, consultant voor bedrijven, waarschuwt bedrijfsdirecties in autobouw, defensie en chemische industrie al jaren voor de ’tikkende tijdbom.” Met een groeiende bevolking, die dezelfde welvaart opeist, overtreft de vraag naar zeldzame metalen het aanbod.
Optimisme
Chemisch ingenieur Theo Henckens zegt bij een brede studie naar deze grondstoffen grote beperkingen te voorzien voor de beschikbaarheid voor toekomstige generaties als overheden en consumenten niet ingrijpen.
„Zonder vergaande besparingsmaatregelen zullen ook de toekomstige burgers van rijke landen een relatief beperkte tijd kunnen blijven genieten van de niveaus van de meest schaarse minerale hulpbronnen waaraan ze zijn gewend zijn”, stelt hij.
„Maar ik kijk er ook optimistisch naar”, zegt Henckens, eerder werkzaam bij ingenieursbureau DHV en de inspectie Milieuhygiëne van het ministerie van Milieu. De overheid, bedrijven en burgers kunnen nog ingrijpen.
Henckens: „Als er voldoende besparingsmaatregelen worden genomen, is het mogelijk om het wereldwijde niveau van grondstoffen met een factor vier te laten stijgen tot het niveau waaraan bewoners van de rijkste landen nu gewend zijn.”
Recyclen profijtelijk
Met stevige besparingsmaatregelen kan de periode dat zulke grondstoffen nog beschikbaar zijn „voor een redelijke prijs” ook met gemiddeld een factor vier worden verlengd, stelt Henckens.
In de grondstoffenwereld spelen bedrijven op de schaarste in. AMG, de in Amsterdam genoteerde leverancier van bijzondere metalen voor vliegtuigbouw en windenergiebedrijven, startte eind 2019 met zijn oude partner Shell een joint-venture voor recycling van zware katalysatoren uit bijvoorbeeld de olie-industrie.
Het initiatief raakt op stoom. AMG kon olieproducenten Saoedi-Arabië en China als klanten strikken. Hun jachtterrein: uit de grote katalysatoren is nog erg veel van het schaarser wordende vanadium terug te winnen.