Voordeel van Japan is dat het een eiland is: ook de staatsschuld is bijna helemaal in Japanse handen. Dus als die ontploft, is er weinig besmetting. Het zijn alleen Japanners die eraan kapot gaan. Sneu voor hen, maar ik denk dat de rest van de wereld er relatief weinig last van zal hebben. Ik zie het meer als een laboratorium, waar je kan zien waar langdurig zwak beleid toe kan leiden. Ik heb best hoop en vertrouwen dat dat in Europa niet zover zal komen.
Voor een rente die nog heel lang laag blijft:
- in Japan kan het ook, onder nog veel slechtere omstandigheden.
- het is, voorlopig althans, in het belang van de overheid en de centrale bank. De centrale bank heeft in principe oneindig diepe zakken en de overheid heeft de macht om wetten te maken. Daar is het lastig tegen vechten.
Voor een stijgende rente:
- schulden zijn hoog en er moet genoeg vraag naar obligaties blijven om die te kunnen financieren.
- als de economie echt stevig aantrekt, heeft dat een inflatoir effect en om die inflatie in de hand te houden, zal de rente omhoog moeten.
Ik denk dat de enige manier waarop de rente op afzienbare termijn omhoog kan gaan, een sterke opleving van de economie moet zijn. Dat kan best en daar ben ik eigenlijk helemaal niet zo negatief over. Maar voordat dat effect echt doorzet, en centrale banken door de bocht gaan, ben je wel een paar jaar verder. Dat is lang als je een shortpositie te onderhouden hebt. En als de economie nu eens langzaam herstelt, zal de rente ook maar heel langzaam stijgen. Ik zou dus niet op een stijgende rente durven speculeren. Dit is, vooral door de rol van de centrale banken, bij uitstek een markt die veel langer irrationeel kan zijn dan ieder van ons solvabel.
Aan de andere kant zou ik ook niet willen speculeren op een rente die nog heel erg lang heel erg laat blijft. Daarvoor zijn staatsschulden te hoog en rentes te laag. Obligaties zijn m.i. wanstaltig overgewaardeerd en zullen "ooit" veel lager moeten. Maar wanneer is ooit? Dat is de grote vraag. Het kan over 1 jaar zijn, maar net zo gemakkelijk over 5 jaar. Ik denk dat het enige dat je kan doen is jezelf zo sterk mogelijk maken.
Ikzelf blijf gewoon doen wat ik altijd doe: vol belegd blijven in sterke bedrijven die een goed dividend betalen en die ook nog groeiperspectief hebben. Ik heb wat leverage, eigenlijk te veel naar mijn zin, en laat die er langzaam uitlopen door het dividend. Ik probeer sterk te zijn en zo weinig mogelijk bij te kopen, liefst niks voorlopig, ondanks dat ik een aantal kleine posities heb die voor het evenwicht eigenlijk uitgebreid zouden moeten worden.
Een stijgende rente zal op korte termijn wellicht aandelenkoersen drukken. Geen probleem, dat schept weer betere instapmomenten. Ik ben niet afhankelijk van de kapitaalwaarde van de aandelen. Hoewel ik het psychologisch ook prettig vind mijn bezit in waarde te zien toenemen, is dat volgens Buffett eigenlijk niet rationeel aangezien ik niet echt van plan ben om op dat vermogen in gaan te teren.
Edit en PS: onder een "stijgende rente" bedoel ik een rente die echt naar een hoger niveau gaat, dus naar 4% of 5%. Niet zo'n "enorme" beweging van wel 10 basispunten. Dat vind ik geprul in de marge. Daaraan zie je vast wel dat ik een aandelenman ben en geen obligatieman.