Weer kopzorgen om spaartaks: advocaat generaal bestempelt ook herstelwet als ’discrimerend’
Leon Brandsema en Thomas van Ossenbruggen
Aangepast: Gisteren, 21:37Gisteren, 21:29in Geld
Den Haag - Het spaartaks-dossier bezorgt het demissionaire kabinet opnieuw kopzorgen. De nieuwe wet, waarmee de juridische problemen rondom de belasting in box 3 worden hersteld, is namelijk in strijd met de mensenrechten. Dat concludeert de advocaat-generaal dinsdagmiddag in een advies aan de Hoge Raad.
Staatsecretaris Marnix van Rij van het Ministerie van Financiën moet mogelijk weer naar de tekentafel.
Dat is pijnlijk voor staatssecretaris Marnix van Rij (Financiën), die de wet juist optuigde als herstel van de spaartaksregeling, die volgens de Hoge Raad ook al in strijd was met mensenrechten. Als de Hoge Raad - de hoogste rechter in Nederland - het advies van de advocaat-generaal overneemt, dan moet het Ministerie van Financiën dus wéér terug naar de tekentafel. Daarmee wordt het herstel van de spaartaksregeling een nog groter hoofdpijndossier dan het al was. In 2021 oordeelde de Hoge Raad namelijk al dat de spaartaksregeling niet in de haak was. Met die spaartaksregeling hief de overheid vermogen op belasting, zonder daarbij te kijken naar het werkelijke rendement of de werkelijke verdeling tussen bijvoorbeeld beleggingen en spaargeld.
Discriminerend
In plaats daarvan werd er verondersteld dat mensen een vaste verdeling tussen spaargeld en beleggingen hadden. Om te berekenen hoeveel rendement iemand daarover behaalde, werden bovendien fictieve rendementspercentages gebruikt. Het rendement dat mensen werkelijk behaalden, had dus geen invloed op de belasting die ze betaalden. Vooral Nederlanders die veel spaarden en weinig belegden werden daarmee oneerlijk belast. De belasting die zij moesten betalen, viel in sommige gevallen zelfs hoger uit dan hun rendement. De Hoge Raad oordeelde in 2021 dat dat in strijd was met het eigendomsrecht (omdat het een eigen keuze is om het vermogen al dan niet te beleggen) en het verbod op discriminatie (omdat gelijke gevallen ongelijk behandeld werden).
Het Ministerie van Financiën moest dus een andere manier vinden om vermogen alsnog eerlijk te belasten, ook met terugwerkende kracht. Dus kwam er een herstelwet voor de spaartaksregeling: de Wet Rechtsherstel box 3. Met die wet wordt wél gekeken naar de werkelijke verdeling tussen beleggingen, spaargeld en schulden. Het spaargeld wordt belast op basis van de actuele rentes in een bepaald jaar, maar in het geval van beleggingen wordt nog steeds een fictief, gemiddeld rendement gerekend. De herstelwet is daarom volgens de advocaat-generaal een goede oplossing voor spaarders, maar voor beleggers nog steeds oneerlijk. Rekenen met een gemiddeld rendement leidt er namelijk toe dat beleggers met bovengemiddeld goede rendementen te weinig belasting betalen, terwijl onfortuinlijke beleggers juist teveel betalen.
Bekijk ook:
Spaartaks-discussie brengt wanhoop in Kamer en verdeeldheid in coalitie
Het advies van de advocaat-generaal deed bij het Ministerie van Financiën ongetwijfeld wat alarmbellen rinkelen, want de Hoge Raad neemt adviezen van de advocaat-generaal in de regel over. Als dat gebeurt, moet het ministerie weer met een nieuw voorstel komen. Dat geldt dan overigens niet alleen voor de herstelwet, want ook de tijdelijke reparatiewet - waarmee nu belasting op vermogen wordt geheven - moet dan op de schop. Die is immers op dezelfde leest geschoeid. Het zou het ministerie een flinke berg extra werk opleveren.
Scenario’s
Een woordvoerder van staatssecretaris Van Rij (Financiën) zegt in een reactie dat het ministerie zich alvast voorbereidt op een scenario waarin de Hoge Raad het spaartaks-herstel afschiet.„Hoewel ik vertrouwen heb in de wijze waarop het rechtsherstel is vormgegeven, worden wel verschillende scenario’s voorbereid voor het geval de Hoge Raad toch anders zou beslissen dan nu is vormgegeven in de wet”, laat de staatssecretaris via zijn woordvoerder weten. Het ministerie wacht, voordat het actie onderneemt, wel eerst af of de hoogste rechter het advies van de advocaat-generaal overneemt. De Hoge Raad doet naar verwachting over zes maanden uitspraak.