Eén onwelgevallige tweet kan je in China miljarden kosten
Wie zaken wil doen in China kan het land beter niet al te zeer tegen de haren instrijken. Dat is allang niet meer alleen de overheid. Ook de gemiddelde Chinees laat van zich horen. Een verkeerde opmerking en miljoenen klanten lopen weg.
De afgelopen tijd was het achter elkaar raak. De Hongkongse gamer Chung Ng Wai, riep begin deze maand op tot ‘de bevrijding van Hongkong’. Hij werd prompt voor een half jaar uitgesloten van toernooien door de Amerikaanse game-uitgever Blizzard. Voor het bedrijf is het game-gekke China een enorme markt. Al zegt Blizzard de gamer te hebben uitgesloten omdat hij met zijn politieke uitingen de toernooiregels had overtreden.
Een paar dagen daarna haalde Apple na klachten vanuit China de app Hkmap.live uit zijn appstore. In de app was te zien waar de politie van Hongkong zich ophield. Volgens Apple werd de app gebruikt om de politie in de val te lokken. Het volgende incident betrof een medewerker van het Franse modehuis Christian Dior, die tijdens een presentatie op een universiteit in Hangzhou, een kaart gebruikte van China waarop Taiwan ontbrak. Studenten reageerden verontwaardigd.
En dan was er ook nog gedoe rond de satirische animatieserie South Park, die de censuur en ‘heropvoedingskampen’ voor Oeigoeren in West-China op de korrel nam. South Park is in China nu online overal verwijderd.
Een scene uit de gewraakte aflevering van South Park. De serie is in China nu online verwijderd.Foto: Everett Collection, Inc./HH
Maar de grootste rel ontstond na een tweet van Daryl Morey, de manager van het Amerikaanse basketbalteam Houston Rockets, waarin hij de protesten in Hongkong steunde. Het leidde in China tot grote ophef. Moreys timing was onhandig, namelijk vlak voor een oefenwedstrijd tussen de Amerikaanse teams Lakers en de Brooklyn Nets in Shanghai. De overheid lastte de wedstrijd af, net als andere oefenwedstrijden en een fandag.
De Chinese staatstelevisie schortte ook de uitzending op van alle wedstrijden van de Houston Rockets. Basketbal en vooral de NBA-wedstrijden zijn in China uitermate populair. De play-offs trekken jaarlijks miljoenen kijkers. Vorig seizoen keken 600 miljoen Chinezen in elk geval naar een wedstrijd. Dat de NBA zoveel fans heeft, is grotendeels te danken aan de Chinese basketballer Yao Ming. Die speelde vanaf 2002 tot 2011 bij – uitgerekend – de Houston Rockets. Volgens de overheid doen 300 miljoen Chinezen aan basketbal.
Alles is politiek
Verwijzingen naar Taiwan en Hongkong als aparte landen of het citeren van de Dalai Lama — zoals Mercedes vorig jaar deed op Instagram — lagen altijd al politiek gevoelig in China. Beroemdheden zoals Justin Bieber, Katy Perry en Lady Gaga mochten het land niet meer in, nadat ze de religieuze leider hadden gesteund.
Door actuele kwesties, zoals de protesten in Hongkong maakt, lijkt China gevoeliger dan voorheen. Dat ziet ook Ardi Bouwers, China-deskundige en gespecialiseerd in interculturele communicatie. ‘Je ziet dat men al valt over simpele uitingen. Bedrijven moeten zich er bewust van zijn dat in het huidige klimaat alles politiek is.’
Valérie Hoeks, sinoloog en adviseur voor het grotere mkb in China, maakt de kanttekening dat reacties niet per se altijd van hogerhand komen. ‘President Xi houdt zich echt niet persoonlijk bezig met elk wissewasje. Maar er zijn veel ambtenaren, die willen voorkomen dat ze ten onrechte iets door de vingers zien, en dan op het matje worden geroepen. In de Chinese, hiërarchische bedrijfsstructuur vinden mensen het lastiger ergens verantwoordelijkheid voor te nemen. Die nemen het zekere voor het onzekere.’
‘President Xi houdt zich echt niet persoonlijk bezig met elk wissewasje. Maar er zijn veel ambtenaren’
• Valérie Hoeks, sinoloog
Wie niet oplet kan dat flink in de portemonnee voelen. Voorbeelden genoeg. Dolce & Gabbana kwam afgelopen november onder vuur te liggen na een reclame waarin een Chinese met stokjes pizza probeerde te eten. Racistisch vonden veel Chinezen. Grote e-commercekanalen boycotten het designermerk. De omzet in Azië nam volgens Reuters als gevolg hiervan in het eerste kwartaal dit jaar af met 3%.
Een show van Dolce & Gabbana in Shanghai werd vorig jaar geannuleerd nadat een reclame van het modemerk de woede in China had opgewekt. De reclame was volgens de Chinezen racistisch.
Een show van Dolce & Gabbana in Shanghai werd vorig jaar geannuleerd nadat een reclame van het modemerk de woede in China had opgewekt. De reclame was volgens de Chinezen racistisch.Foto: Ke yi/Imaginechina/HH
Hotelketen Marriot noemde vorig jaar in een enquête Hongkong, Taiwan, Macau en Tibet als aparte landen, China blokkeerde de hotelsite. De keten met honderd hotels in China, wist niet hoe snel zij 'het separatisme' moest veroordelen. De Hongkongse zangeres en activiste Denise Ho, die net als in 2014 actief de protesten steunt, verloor niet alleen haar platenlabel en sponsors, maar ook een hele schare fans op het vasteland.
Hoe verstrekkend de gevolgen kunnen zijn, ervoer de vliegmaatschappij Cathay Pacific half augustus toen 1200 werknemers meededen aan een demonstratie in Hongkong. China eiste dat deze medewerkers niet meer zouden vliegen op Chinese bestemmingen. Twee piloten werden ontslagen. De ceo en cco stapten op over de affaire.