Chinese studenten voelen zich minder welkom in de VS
Ook Chinezen die in de VS (willen) studeren, voelen de druk van de Amerikaans-Chinese handelsoorlog. De VS controleren strenger op visa, China adviseert ze thuis te blijven.
Door Chinese studenten te betichten van diefstal van intellectueel eigendom, draagt de Amerikaanse overheid bij aan een vijandig klimaat.
Door Chinese studenten te betichten van diefstal van intellectueel eigendom, draagt de Amerikaanse overheid bij aan een vijandig klimaat.
Foto: Hollandse Hoogte
De 19-jarige Vivian wilde zo graag in Amerika studeren, dat ze er een vier uur durende treinrit vanuit Centraal-China voor overhad om een visum te komen aanvragen in Guangzhou, de dichtstbijzijnde stad met een Amerikaans consulaat. Daar liep ze meteen tegen problemen aan. Ze weet nog dat de consulair medewerker eerst vroeg wat ze ging studeren. ‘En toen kreeg ik te horen dat mijn achtergrond moest worden nagetrokken.’ Vivian, die hier alleen vermeld wil worden met de Engelse voornaam die ze gebruikt, studeert aan een universiteit in Wuhan en was toegelaten tot een zomercursus aan de Universiteit van Californië in Berkeley, een van de meest vooraanstaande technische universiteiten ter wereld. Maar omdat ze Chinees is en een gevoelig vak als ruimtevaartkunde studeert, werd ze onder de loep gelegd.
Pas na een maand wachten en schriftelijke garantie van de universiteit dat ze geen toegang tot laboratoria zou hebben, kreeg ze uiteindelijk een visum. En ze mocht nog van geluk spreken: een medestudent die een cursus automatisering wilde doen, kreeg nul op het rekest.
Niet meer welkom
In het academisch jaar 2017-18 kwamen er 360.000 Chinezen in Amerika studeren. Tien jaar geleden waren het er maar 100.000. Die studenten en de universiteiten waaraan ze zich inschrijven, zijn ineens in de vuurlinie van de Amerikaanse handelsoorlog met China beland. Washington heeft vorig jaar de regels voor visa aangescherpt en is kritischer geworden op wetenschappelijke samenwerking met China. Door Chinese studenten te betichten van diefstal van intellectueel eigendom, draagt de Amerikaanse overheid bovendien bij aan een vijandig klimaat dat jaren van vooruitgang teniet dreigt te doen. ‘De strengere visumcontrole is een signaal voor Chinese studenten dat wij hier niet meer welkom zijn’, zegt Lavendel Jiang (19), een Chinese student elektrotechniek aan de Carnegie Mellon University in Pittsburgh. ‘Dat is een rotgevoel, alsof ze de deur in je gezicht dichtslaan.’
Alleen al aan collegegeld kost een Amerikaans bachelordiploma buitenlandse studenten gemiddeld zo’n $37.000, tot zelfs meer dan $48.000
Chinese ouders staan bekend om hun obsessie met goed onderwijs, en door de groeiende welvaart konden steeds meer Chinezen de afgelopen twintig jaar hun kinderen in het buitenland laten studeren. Hurun Report, dat elk jaar een lijst van de rijkste Chinezen publiceert, stelde in 2015 vast dat Chinese miljonairs tot een kwart van hun jaarlijkse uitgaven aan het onderwijs van hun kinderen willen besteden. In 2017 trokken meer dan 600.000 Chinese studenten naar het buitenland, merendeels om daar bedrijfskunde, techniek, wiskunde of natuurwetenschappen te studeren.
Van deze enorme markt proberen overal ter wereld universiteiten een graantje mee te pikken. Ze stoppen veel geld in onderwijsbeurzen, marketingcampagnes en samenwerkingsverbanden met Chinese onderwijsinstellingen. Alleen al aan collegegeld kost een Amerikaans bachelordiploma buitenlandse studenten gemiddeld zo’n $37.000, tot zelfs meer dan $48.000 bij privé-universiteiten, die tot de duurste ter wereld behoren. Maar het Amerikaanse onderwijs staat zo hoog aangeschreven dat de VS toch de populairste bestemming blijven.
Amerika heeft dus een product dat erg in trek is bij Chinese studenten, en China beschikt over een enorme hoeveelheid studenten die het geld ervoor over hebben. Maar de geopolitiek gooit roet in het eten, want in het kader van Trumps handelsoorlog met China krijgen Chinese bedrijven en personen steeds meer beperkingen opgelegd. Vanwege het risico op spionage en diefstal van intellectueel eigendom krijgen Chinese studenten luchtvaartkunde, robotica en geavanceerde productietechniek sinds 2018 een visum dat niet langer vijf jaar geldig is, maar slechts één jaar. Amerikaanse inlichtingendiensten zouden universiteiten ook hebben gewaarschuwd voor het gevaar van spionerende onderzoekers en studenten, en erop hebben aangedrongen dat universiteitsmedewerkers worden getraind op het herkennen van risico’s. Dit maakt deel uit van een breder patroon van weerstand tegen de export van Amerikaanse technologie en intellectueel eigendom naar China. In mei 2019 kondigde ook de regering nieuwe beperkingen aan op de verkoop van software en componenten aan Huawei.
‘Niet de enige optie’
In de Amerikaanse onderwijssector bestaat nu de vrees dat China zal terugslaan door de toestroom van studenten in te dammen. Dat heeft het al eerder gedaan. Na het verslechteren van de relaties met Taipei besloot Beijing in mei 2017 de helft minder visa te verstrekken aan Chinese studenten die in Taiwan willen studeren. Over de visa die de VS verstrekken heeft China geen zeggenschap, zodat het moeilijker direct invloed kan uitoefenen op het aantal studenten dat daar gaat studeren. Maar Peking gebruikt zijn propaganda om de VS af te schilderen als een land dat Chinezen vijandig gezind is, en om de voordelen van een studie in het buitenland te relativeren.
Op de opiniepagina’s van de Global Times, een Chinese staatskrant in handen van de partijkrant People’s Daily, stond in mei van dit jaar een artikel met de kop ‘Studeren in de VS is een goede optie, maar niet de enige’. Daarin werden de nadelen van studeren in de VS opgesomd en werden Amerikaanse universiteiten ‘arrogant’ genoemd. En in juni werden studenten door het Chinese ministerie van Onderwijs gewaarschuwd voor de moeizame en vaak trage Amerikaanse visumprocedure: ‘Het ministerie van Onderwijs raadt studenten aan om vóór hun buitenlandse studie eerst alle risico’s op een rijtje te zetten, zich daar goed van te doordringen en gepaste voorbereidingen te treffen.’‘Als ik naar het buitenland reis, zijn er bepaalde landen waar ik liever niet heen ga’• David Wu, econoom
Amerikaanse universiteiten proberen zich van de wantrouwige houding van hun overheid te distantiëren. Sommige universiteiten, waaronder de Universiteit van Californië, Yale en New York University, hebben in een open brief hun steun aan buitenlandse studenten uitgesproken. Maar het vijandige klimaat leidt toch tot onzekerheid onder studenten en onderzoekers. ‘Ik voel me niet minder welkom in Berkeley en ik denk dat de meeste Amerikaanse universiteiten heel liberaal zijn en internationale samenwerking nodig hebben voor hun onderzoek’, zegt David Wu, een econoom die aan een proefschrift over de arbeidsmarkt werkt. Maar hij zegt dat het wantrouwen van de Amerikaanse overheid wel meeweegt in zijn reisplannen. ‘Als ik naar het buitenland reis, zijn er bepaalde landen waar ik liever niet heen ga’, zegt hij. ‘Als ik een met communisme geassocieerde regio bezoek, ben ik bang dat mij dat verdacht maakt, dat ik dan als mogelijke spion word gezien en problemen aan de grens krijg als ik de VS weer in wil.’
Drukmiddel