PvdA is vervreemd van ’gewone mensen’
RONALD PLASTERK
COLUMNS in de telegraaf
De arbeidersklasse is niet meer dezelfde als vroeger. De sociale mobiliteit is toegenomen, klassenverschillen zijn niet meer strikt erfelijk (wat niet betekent dat het voor je kansen niet uitmaakt waar je wiegje heeft gestaan). Er zijn door migratie groepen bijgekomen. En de aard van de beroepen is veranderd.
Omdat over dat laatste in de kringen van de Volkskrant kennelijk misverstanden bestaan, is het goed hierbij stil te staan. De traditionele fabrieksarbeider heeft het werk grotendeels vervangen zien worden door machines, waardoor het resterende werk fysiek minder zwaar is; vakbonden en wetgever hebben ongezond en zwaar werk beperkt. Het resterende fabriekswerk vraagt deels een hogere opleiding, en wordt beter betaald. De traditionele bouwvakker, timmerman, elektricien of tegelzetter is tegenwoordig een gewilde vakman met een behoorlijk inkomen.
Linkse kak
In de Volkskrant, ooit opgericht door de katholieke arbeidersbeweging, lees je scribenten die de arbeiders van nu aanduiden als – ik citeer de stuitende beschrijving letterlijk (Volkskrant 23 juli 2023) – ’volgevreten kleinburger, getatoeëerde platprater met twee SUV’s voor de deur, racist met neptanden en een Mercedes, parttime werkend maar toch verongelijkt’. Zó praten over mensen is typisch linkse kak, of laat dat links maar weg.
De veranderingen betekenen natuurlijk niet dat er geen arbeiders meer bestaan, mensen die voor een laag inkomen weinig inspirerend en vaak zwaar werk doen. Je mag aannemen dat ook de burelen van de Volkskrant buiten werkuren worden schoongemaakt, en niet door de kaboutertjes. De mensen die zo neerkijken op arbeiders (met of zonder een tatoeage) bestellen ook bij online leveranciers. Die bestellingen moeten, deels ’s nachts, in grote sorteercentra worden verpakt, en door weer en wind bezorgd. Of denk aan het werk in verpleeghuizen. En zo zijn er meer beroepen die zwaar zijn, laag betaald worden, en vaak weinig arbeidszekerheid kennen.
Geen vetpot
Dan zijn er ook de mensen die van een uitkering moeten leven. Door de toegenomen levensverwachting neemt het deel van de bevolking met AOW toe; als je weinig aanvullend pensioen hebt is dat geen vetpot. Hopelijk denkt de lezer nu: dit weet ik allemaal wel, maar het is kennelijk nodig om het voor sommige Volkskrant-types uit te spellen.
De taak van de Partij van de Arbeid was altijd om de idealen van vooruitstrevende, op vooruitgang en (ouderwets woord) ’volksverheffing’ gerichte intellectuelen samen te brengen in één coalitie met de arbeidersklasse.
Die klasse verandert van samenstelling, maar er zijn in ons rijke land miljoenen mensen die aan het eind van de maand de winkelwagen niet kunnen vullen; en mensen die geen betaalbare woning kunnen vinden; er zijn ouderen in verzorgingshuizen die onvoldoende zorg krijgen; en er zijn kinderen die van hun ouders geen goed lunchpakket mee krijgen naar school omdat dat te duur is. Voor die groepen kwam de PvdA vanouds altijd op.
Eigenaar
Het is een bekend feit in de politiek dat je ’eigenaar’ moet zijn van een onderwerp om er effectief politiek mee te bedrijven, en om er kiezers mee te mobiliseren. De PvdA is, treurig genoeg, allang geen eigenaar meer van deze problemen van ’gewone mensen’. Ze is eigenaar van heel andere onderwerpen: van het tegenhouden van kernenergie en het subsidiëren van biomassacentrales en windmolens. Dat eigenaarschap wordt door de lijstfusie met GL alleen maar bevestigd. GL is (samen met D66) bij uitstek de doelgroep van de Volkskrant, met kennelijk een willig oor voor het geciteerde dedain voor gewone mensen; hun ideaal is degrowth, dat betekent verarming.
Ik heb eerder geschreven dat het kabinet-Rutte II – waar ik zelf in zat – de PvdA de laatste duw de verkeerde kant op heeft gegeven, door de sociale werkplaatsen te willen sluiten, door 20% te bezuinigen op de jeugdzorg en nog zo wat asociale maatregelen. Dat waren geen pijnlijke concessies aan de VVD, het werd door de toenmalige PvdA-partijleiding inhoudelijk fervent gepropageerd; de maatregelen worden door sommigen nog steeds verdedigd.
Na vijf jaar kabinet-Rutte II zijn de PvdA-kiezers massaal weggelopen: van 38 zetels naar 9 zetels. Als je daarvan niet leert, je niet op je hoofd gaat krabben of je wel goed bezig bent, dan hoor je inderdaad méér thuis in een elitepartij als GL of D66 dan in de PvdA. Er is niets mis mee om je, terugkijkend, te realiseren dat er fouten gemaakt zijn, ook fouten waar je zelf medeverantwoordelijk voor was. Integendeel, het is beter om wél te leren van gemaakte fouten dan niet.
Verkeerde keuzes
Het is zeer de vraag of de PvdA nog weer eigenaar kan worden van de sociale agenda. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Als het de PvdA niet lukt, dan is dat niet omdat er geen arbeiders meer bestaan, maar omdat er verkeerde keuzes worden gemaakt. Deze week schreef financieel specialist van de PvdA Henk Nijboer daar ook een indringende brief over. Je kunt het geld maar één keer uitgeven. Het wordt spannend of het verkiezingsprogramma van GL/PvdA het roer qua keuzes drastisch omgooit.