RIVM waarschuwt: vaccinatie gaat zeker jaar duren
============================================
Vaccins Hoewel de berichten over vaccins hoopvol zijn, verwacht het RIVM een lang traject dat op z’n vroegst in het voorjaar kan beginnen.
Chris HensenPim van den Dool uit nRC
12 november 2020 om 17:27
Leestijd 2 minuten
Het duurt nog minimaal een jaar voordat de Nederlandse samenleving kan terugkeren naar het oude ‘normaal’ zonder coronaregels. Dat zegt Hans van Vliet, hoofd van het rijksvaccinatieprogramma van het RIVM in een gesprek met NRC.
Van Vliet denkt dat op zijn vroegst in het voorjaar begonnen kan worden met een grootschalig vaccinatieprogramma tegen het coronavirus. Hij benadrukt dat dat proces „een jaar” kan duren.
Deze week maakte de Amerikaanse farmaceut Pfizer, die samen met het Duitse biotechbedrijf BioNTech een zogeheten RNA-vaccin ontwikkelt, tussentijdse resultaten bekend waaruit bleek dat hun vaccin voor 90 procent beschermt tegen Covid-19.
Daar werd door wetenschappers, politici en burgers wereldwijd verheugd op gereageerd. Het nieuws voedde de hoop dat er op korte termijn ook andere vaccins beschikbaar komen en coronamaatregelen snel versoepeld kunnen worden. Overheden van verschillende landen hebben al grootschalige vaccinatieprogramma’s aangekondigd.
In het Verenigd Koninkrijk wil premier Boris Johnson over drie weken beginnen, werd dinsdag bekend. Ook Nederland heeft het Pfizer-vaccin ingekocht.
Complexe operatie
Het kabinet heeft bij monde van minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) een vaccin steeds „onze beste troef” genoemd en beschreef die eerder als „een belangrijke stap in de terugkeer naar een samenleving zonder maatregelen”. Van Vliet tempert de verwachtingen dat Nederland snel van het virus af is.
Het vaccinatieprogramma is een uitzonderlijke en zeer complexe operatie, omdat er zo veel mensen gevaccineerd moeten worden en omdat er nog veel onzekerheden rond vaccins zijn, zegt Van Vliet.
„Bij de Mexicaanse griep tien jaar terug was er heel duidelijk één campagne, met gelijkwaardige vaccins. Eigenlijk hoefden we alleen het normale vaccinatieprogramma op te schalen.
Dat is nu heel anders. Er is niet één moment waarop we iedereen gaan vaccineren, er zijn verschillende doelgroepen en moeten nog afwachten welk vaccin geschikt is voor welke groep.
Er zijn nog veel hobbels. Denk niet dat we in maart iedereen tegelijk in sporthallen gaan vaccineren en dat Nederland daarna bevrijd is.”
Distributie
Van Vliet noemt het Pfizer-vaccin heel instabiel vanwege zijn unieke samenstelling (RNA). Het moet bij extreem koude temperaturen worden bewaard (min 80 graden Celsius).
Als je het uit die koude omgeving haalt, is het maar „een paar dagen” houdbaar, zegt Van Vliet. Dat betekent dat het zich niet goed leent voor kleinschalige distributie, in bijvoorbeeld verpleeghuizen of kleine huisartsenpraktijken.
Eerder wordt zo’n vaccin verstrekt in grote sporthallen, aan grote groepen mensen tegelijk, zegt hij. Van Vliet denkt dat het vaccin daardoor vermoedelijk niet gebruikt gaat worden voor de hoogste risicogroepen, zoals mensen op zeer gevorderde leeftijd en (ernstig) zieke mensen, die het RIVM liefst als eerste zou vaccineren.
Voor hen is het vaak lastiger om naar zulke locaties te komen.
Van Vliet zegt dat het Europees Geneesmiddelenbureau en de Wereldgezondheidsorganisatie het vaccin van Pfizer en andere vaccins nog moeten goedkeuren.
Daar moet het RIVM op wachten. Beide trajecten duren zeker „meerdere weken”, aldus van Vliet. Daarom zal het naar verwachting nog een paar maanden duren voor bijvoorbeeld het Pfizer-vaccin verstrekt kan worden. „En dat is door optimisten gedacht.”
Van Vliet hoopt wel dat andere vaccins zich beter lenen voor verstrekking onder hoog-risicogroepen. Het vaccin van Oxford en Astra Zeneca bijvoorbeeld kan in een gewone koelkast worden bewaard en dus makkelijker in verpleeghuizen worden gedistribueerd. Hij hoopt dat dit vaccin eveneens in het voorjaar beschikbaar komt.
Vrees voor vernielingen
Van Vliet schetst nog andere mogelijke complicaties. Zo zijn er zorgen bij het RIVM over mogelijke vernieling of beschadiging van voorraden vaccins door tegenstanders van vaccineren (anti-vaxxers).
Daarom wil de overheid de locatie van opslagplaatsen zo veel mogelijk geheim houden, aldus Van Vliet, en wordt de voorraad niet op een centrale plek opgeslagen. „Er is onlangs nog een teststraat vernield”, zegt hij. „Er is debat over vaccins.
Je wilt niet dat er iets gebeurd met die vaccins. Dit gaat om veiligheid. Je wilt dat de vaccins straks op de plekken komen waar ze nodig zijn.”