In de postsector zijn nu alle ogen gericht op Mona Keijzer
Toezichthouder ACM blokkeerde donderdag een overname van Sandd door PostNL. Beide postbedrijven hopen nu op een veto van de staatssecretaris van Economische Zaken.
In het kort
Toezichthouder ACM blokkeerde donderdag de fusie tussen de postbedrijven PostNL en Sandd.Volgens de mededingingswaakhond ontstaat er na een overname een monopolist op de postmarkt, waardoor consumenten, bedrijven en de overheid meer moeten gaan betalen.PostNL en Sandd roepen staatssecretaris Keijzer op de overname alsnog goed te keuren, door gebruik te maken van haar speciale bevoegdheid.
Durft de politiek een oordeel van een onafhankelijk toezichthouder te negeren? Die prangende vraag bezorgt Den Haag hoofdbrekens nu de Autoriteit Consument & Markt (ACM) donderdag een streep zette door de overname van Sandd door PostNL.
Alle ogen in de postsector zijn daarom de komende weken gericht op staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat. Zij kan het besluit van de ACM overrulen en de overname alsnog goedkeuren. PostNL PNL€1,83+0,47% en Sandd spoorden Keijzer hier direct toe aan, gesteund door verschillende politieke partijen en de vakbeweging. De branchevereniging van grote zakelijke postverzenders VGP is juist tegen een fusie, uit vrees voor flink hogere posttarieven.
Die angst is niet helemaal onterecht. Volgens de ACM ontstaat er na een fusie 'een monopolist' met een marktaandeel van ruim 90%. Niet goed voor de consumenten, bedrijven en overheid, die dan meer moeten gaan betalen. Zo berekende de mededingingswaakhond dat de tarieven voor de zakelijke post na een fusie met 30% tot 40% kunnen stijgen. Bovendien, stelt de toezichthouder, is PostNL ook zonder een fusie met Sandd prima in staat de kwaliteit van de postbezorging op peil te houden.
Halfvolle brieventassen
Het is een uitleg die haaks staat op de argumenten die de twee concurrerende postbezorgers gebruiken om het belang van de postfusie te onderstrepen. PostNL en Sandd wijzen er al langer op dat het steeds lastiger wordt rendabel te zijn op de al jaren krimpende postmarkt. Consumenten versturen minder brieven, wat leidt tot fors dalende postvolumes. In 2018 zag PostNL de volumes krimpen met ruim 10%.
'Desondanks moeten wij kunstmatig met elkaar blijven concurreren en lopen er twee postbezorgers van twee verschillende bedrijven met een halflege tas door dezelfde straat', zei een PostNL-woordvoerder in reactie op het ACM-besluit. Die situatie is niet langer houdbaar, vindt het beursgenoteerde bedrijf. Helemaal omdat PostNL, als uitvoerder van de zogeheten universele postdienst (udp), verplicht is vijf dagen per week post te bezorgen en een landelijk netwerk van brievenbussen en postkantoren te onderhouden.
Alleen door samen verder te gaan, kan volgens PostNL en Sandd de postbezorging in krimpregio's gewaarborgd blijven en meer baanzekerheid gecreëerd voor de tienduizenden postbezorgers.
Speciale bevoegdheid
Hun hoop is nu gevestigd op de politiek. Zij verzochten staatssecretaris Keijzer na het besluit van de ACM direct gebruik te maken van haar speciale bevoegdheid. Beide postbedrijven doelen op artikel 47 van de Mededingingswet. Hierin staat dat Keijzer een besluit van een onafhankelijk toezichthouder mag negeren als 'gewichtige redenen van algemeen belang zwaarder wegen dan te verwachten belemmering van de mededinging'.
Ook vakbonden FNV, CNV en BVPP vroegen Keijzer in actie te komen 'om de werkgelegenheid van het postpersoneel te redden'. De bonden stellen dat het voortbestaan van de postbezorging zwaar onder druk staat en daarmee het werk van 50.000 postmedewerkers.
Keijzer liet donderdag niets los over de keuze waarvoor zij zich nu gesteld ziet. Binnen de wettelijke termijn van twaalf weken neemt zij een besluit, luidde de officiële reactie. Keurt zij de overname alsnog goed op basis van dit wetsartikel, dan zou dat de eerste keer zijn sinds de nieuwe Mededingingswet in 1998 van kracht werd.
'Moedig besluit' ACM
Helemaal verrassend zou het niet zijn als Keijzer haar zegen aan de fusie geeft. In de Tweede Kamer is al lange tijd brede steun voor de in februari aangekondigde fusie. In een debat vorig jaar september stond een ruime Kamermeerderheid achter de fusie. Coalitiegenoten CDA en ChristenUnie zinspeelden zelfs toen al op de inzet van artikel 47. Zij kregen toen steun van oppositiepartijen PvdA, SP en PVV. Deze fracties reageerden donderdag dan ook teleurgesteld op het besluit van de ACM.
'De politieke druk op de ACM is de laatste maanden flink opgevoerd', zegt Maarten Pieter Schinkel, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam. 'Het is daarom een moedig en tegelijkertijd ook een goed besluit deze overname te blokkeren. De ACM maakt heel duidelijk dat na een overname de kosten van de postbezorging flink zullen oplopen. En we weten nu wat de staatssecretaris vindt dat wij onnodig teveel mogen betalen, mocht zij de fusie toch goedkeuren.'
Er is bovendien een efficiëntere manier om het publieke belang van de postbezorging veilig te stellen, meent Schinkel. Daarin voert het postbedrijf dat daarvoor de laagste subsidie verlangt de udp uit. Op de rest van de postmarkt blijft de concurrentie bestaan. 'Zo voorkom je een logge en dure monopolist die de prijzen gaat verhogen.'