Waarom wilde Vladimir Poetin maandag per se naar Minsk reizen om zijn Wit-Russische collega Aleksandr Loekasjenko te ontmoeten? De twee dictators ontmoetten elkaar sinds de oorlog zes keer, maar het was de eerste keer sinds 2019 dat Poetin naar Wit-Rusland trok. Daarom gonsde het de voorbije dagen van de geruchten. Wilde de Russische president Loekasjenko onder druk zetten om meer steun te geven aan de oorlog in Oekraïne? Onzin, liet de woordvoerder van het Kremlin vooraf weten. ‘Dat zijn domme en ongefundeerde verzinsels’, zei Dmitri Peskov. ‘Wit-Rusland is gewoon de beste
bondgenoot van Moskou.’
Dat klopt. Alleen is van een echt bondgenootschap nauwelijks sprake. De greep van Moskou op zijn kleine buur is de voorbije jaren alleen maar groter geworden. Zonder steun uit Moskou had Loekasjenko de volksopstand die in 2020 uitbrak, waarschijnlijk niet overleefd. Poetin stuurde een vliegtuig vol FSB-agenten om het protest de kop in te drukken. Met succes.
Kiev in het vizier
Sindsdien moet de Wit-Russische president doen wat de baas in het Kremlin zegt. De Russische aanval op Kiev gebeurde vanuit Wit-Rusland. De 30.000 Russische soldaten die in februari gezamenlijke oefeningen hadden gehouden met het Wit-Russische leger, keerden niet terug naar hun kazernes, maar vielen Oekraïne binnen. Ze vormden het noordelijke front.
Of Loekasjenko stond te juichen bij die invasie, is twijfelachtig. In zijn retoriek steunt hij de oorlog, maar tot nog toe heeft hij nooit eigen soldaten ingezet. Daar had hij goede redenen voor. Hij wil niet rechtstreeks betrokken raken in een oorlog die jaren kan aanslepen en die al tienduizenden Russische levens heeft gekost. De kans is groot dat veel Wit-Russische soldaten niet zullen vechten. Honderden Wit-Russen vechten zelfs aan de zijde van Oekraïne.
Wit-Rusland wil niet rechtstreeks betrokken raken in een oorlog die jaren kan aanslepen en die al tienduizenden Russische levens heeft gekost.
Maar Oekraïne blijft ervoor beducht dat Loekasjenko uiteindelijk zou zwichten voor de druk van Poetin. Die lijkt het heft van de oorlog steeds meer zelf in handen te nemen. Maandenlang hield hij zich ver van het front, maar afgelopen weekeinde liet het Kremlin weten dat Poetin een bezoek had gebracht aan het militaire hoofdkwartier dat de oorlog in Oekraïne coördineert. Russische militaire analisten zagen er het signaal in dat het Kremlin de Russen wil tonen dat de president de oorlog van dichterbij zal opvolgen.
Het sterkt de Oekraïners in hun vermoeden dat Moskou volop bezig is met de voorbereiding van een nieuw, grootschalig offensief. Daarbij zou ook Kiev opnieuw rechtstreeks geviseerd worden. ‘Ik twijfel er niet aan dat ze nog eens een aanval op Kiev zullen proberen’, zei de Oekraïense opperbevelhebber Valeri Zaloezjni vorige week. Als Rusland dat effectief van plan is, zal Wit-Rusland ongetwijfeld weer de springplank vormen. Afgelopen weekeinde hield president Zelenski topoverleg met zijn veiligheids- en defensie- adviseurs. Het belangrijkste punt op de agenda: Wit-Rusland.
In oktober kondigde Loekasjenko aan dat er opnieuw duizenden Russische soldaten naar Wit-Rusland zouden komen. Vorige week waren er opnieuw gezamenlijke oefeningen. Volgens onafhankelijke militaire analisten waren daar 10.000 tot 15.000 Russische soldaten bij betrokken. Toch wijst voorlopig niets erop dat een nieuwe invasie in het noorden voor meteen is. Daarvoor is het Russische leger te veel verzwakt. Maar Oekraïne is wel verplicht voldoende soldaten in en rond Kiev te houden. Die kunnen niet ingezet worden in het zuiden of de Donbas.
Na afloop van de ontmoeting zei Poetin dat het een ‘heel productief gesprek’ was geweest. Hij hintte ook op een verdere integratie van beide landen, maar ‘vijanden’ willen dat voorkomen, zei hij. Het maakte nogmaals duidelijk dat voor hem Wit-Rusland nauwelijks nog een aparte staat is. De Wit-Russische oppositie, die gevangen of in het buitenland zit, zegt al lang dat het land opgeslokt wordt door Rusland. Loekasjenko blijft erbij dat hij zijn eigen beslissingen neemt, maar moet ook toegeven dat zijn land niet zonder de hulp van Rusland kan.
Wit-Rusland is een grote producent van kunstmest. Die kan het niet meer uitvoeren naar Europa. Daarom is het land aangewezen op Russische havens. Ook voor zijn aardgas is Minsk helemaal afhankelijk van Moskou. Loekasjenko zei dat ze daarover een nieuwe prijs overeengekomen zijn. Een bedrag noemde hij niet, maar het zal waarschijnlijk een vriendenprijs zijn.
De Standaard