‘Kaag en Volt la vraie surprise’
Buitenlandse media Het is „Teflon Mark” wéér gelukt, aldus buitenlandse media. „Wellicht slaat hij met Kaag een verzoenender toon aan richting Europa.” Persstemmen op een rij.
Hans Steketee uit de NRC
„De #EUolifant trompettert de overwinning”, zo vatte de Financial Times de Nederlandse verkiezingsuitslag donderdag samen, met een verwijzing naar de populaire Twitter-hashtag voor het grote thema dat tijdens de campagnes nauwelijks werd besproken.
„Nederlandse verkiezingen gaan meestal tussen Rutte en een blonde uitdager die de consensus bij de regering over Europa ter discussie stelt”, aldus de krant, een verklaard tegenstander van de Brexit, maar nu „draagt Sigrid Kaag, niet Geert Wilders die mantel.” Haar succes „bewijst dat je sterk maken voor Europa […] niet altijd een route is naar politieke doem.”
De FT is een van vele Europese kranten die zich verbaast hoe het in Nederland kan verkeren. Vier jaar geleden, kort na het Brexit-referendum en het aantreden van Trump, was de hele wereld benieuwd of het isolationistisch populisme Nederland als eerste land in Europa tot eenzelfde afslag zou dwingen.
Kaag – en „het pan-Europese Volt, de enige linkse partij die winst boekte” – zijn echter „la vraie surprise” in „het koninkrijk dat wordt gekenmerkt door zijn wantrouwen jegens een EU die algemeen als bureaucratisch en te duur geldt”, schrijft Le Monde.
Talloze kranten vragen zich wel af hoe het kan dat de premier van een kabinet dat is opgestapt om de Toeslagenaffaire – veel buitenlandredacties hebben geworsteld met de vertaling – geen hogere prijs heeft moeten betalen. „Voor buitenstaanders is dit iets ongelofelijks”, aldus The Daily Telegraph, in een commentaar waarin het woord Europa overigens maar één keer voorkomt, namelijk in de context van het lamlendige vaccinatietempo.
Die „beispiellose Affäre” viel compleet weg tegen het beeld van Rutte als crisismanager in de pandemie, aldus de Süddeutsche Zeitung, die de uitslag – gegeven de winst voor VVD, en de netto winst voor de rechts-populisten – uitlegt als een „ruk naar rechts.”
Nieuw Europa-beleid
Dat D66 in de regering komt, lijdt in het buitenland geen twijfel, maar het is wel de vraag wat dat voor het Europa-beleid onder een nieuwe coalitie zal betekenen. „Zal de 54-jarige rechtsliberaal [Rutte] als woordvoerder van de Sparsamen Vier [Nederland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden] de Zuid-Europeanen opnieuw op de zenuwen gaan werken?”, vraagt de Zwitserse Neue Zürcher Zeitung zich af. Wellicht slaat hij onder Kaags invloed „een verzoenender toon aan”.
Ook de FT is benieuwd of een mogelijke nieuwe coalitie met Rutte, Kaag en Hoekstra de „zuinige euroscepis” zal laten vallen. Maar noch van Rutte, noch van Hoekstra „valt een Damascener bekering op het gebied van verdere Europese integratie te verwachten”, aldus de krant.
Volgens Politico, een invloedrijke website, heeft de kiezer dankzij het drempelloze kiesstelsel met zijn veelkleurig partijenlandschap een „subtiele boodschap” afgegeven: „steun voor de zittende macht, dus stabiliteit in corona-tijd”, maar graag „met een andere koers voor de volgende regering”.
Dat Financiën volgens de traditie naar de tweede partij gaat, in dit geval D66, kan van invloed zijn. Maar in Rome of Madrid, waar ze extreem nare herinneringen hebben aan vermeende Nederlandse schraapzucht tijdens de onderhandelingen over het Europees herstelfonds voor de pandemie, moeten ze zich niet rijk rekenen, aldus Politico. „Ook de volgende regering in Den Haag zal Nederlands zijn.”
La Corriere de la Sera lijkt zich zulke illusies in elk geval niet te maken. De „zuinige premier met een appeltje op de fiets ” was de hoofdschuldige van het feit dat de ‘coronabonds’ die Italië zo graag wilde er vorig jaar niet kwamen, aldus de krant, die aan de ‘spaarzame vier’ ook Finland en de Baltische Staten toevoegt. „Een volgende keer zal Rutte opnieuw proberen ‘Supereuropa’ te blokkeren, en [in Nederland] zal niemand het Teflon Mark kwalijk nemen.”
Maar de Spaanse krant El Mundo beziet Ruttes vasthouden aan de noodzaak van Europese hervormingen – terwijl hij onder immense druk stond van president Macron, en de premiers Conte en Sánchez – zelfs met een zekere bewondering. Zo bereikt hij de beste deal. „Het voordeel is dat deze liberaal gewend is om te onderhandelen en consensus te bereiken. Hij heeft altijd afspraken moeten maken om coalities te vormen”, aldus de krant, die ervan uitgaat dat Rutte nog jaren op het toneel blijft.
En juist dat maakt de Nederlandse schrijver Marc Reugebrink woest. Schandaal op schandaal glijdt van Rutte af, schrijft hij in De Standaard. Omdat hij de Nederlandse religie belichaamt van „pragmatisch zijn en vooral niet nadenken over het grotere kader waarbinnen je dan pragmatisch bent”, waaronder een riant belastingklimaat voor multinationals en de bezuinigingen op zorg, onderwijs en cultuur. Winst voor D66 beschouwt hij „in dat perspectief maar als een schrale troost”, omdat die partij van de bestuurlijke vernieuwing zijn radicale randjes al lang kwijt is. „Tot veel meer dan wat kleine accentverschuivingen zal het niet leiden.”