Jaarrekeningen onbegrijpelijk, zeggen experts: ‘Die van Eneco dramatisch slecht’
ENERGIEBEDRIJVEN
Jaarrekeningen van energiebedrijven zijn onduidelijk en slecht leesbaar, concluderen experts. Het is voor een doorsnee-consument nauwelijks te controleren of de nota klopt en of het prijsplafond wel goed is toegepast. Vooral Eneco maakt er een puzzel van.
Ton Voermans 11-02-23, 03:00 Laatste update: 08:35
De eerste huishoudens kregen afgelopen weken de jaarrekening van het energiebedrijf waarin ook de korting van het prijsplafond voor 2023 is opgenomen. Dat prijsplafond is een overheidskorting op de energieprijs waardoor tot een bepaalde hoeveelheid elektriciteit maximaal 40 cent per kWh kost en gas 1,45 euro per kuub.
Lees ook
Het eerste vaste energiecontract is terug: zes maanden met tarief ietsje boven het prijsplafond
Energietarief Vattenfall duikt onder prijsplafond: ‘Mensen hielden hoge prijzen niet lang meer vol’
Decennialang was de jaarrekening van het energiebedrijf misschien wel de saaiste post van het jaar, maar sinds de energiecrisis is de afrekening een belangrijk bericht dat door tienduizenden consumenten met knikkende knieën wordt geopend. Honderdduizenden huishoudens moeten fiks bijbetalen.
Zoveel geld? Klopt dat wel? Ja, probeer daar maar eens achter te komen. Eneco, Vattenfall en Essent, de energiereuzen met samen ruim 80 procent marktaandeel, sturen desgevraagd een geanonimiseerde jaarrekening van afgelopen week. Maar hoe begrijpelijk zijn die?
Als klant vraag je je af of het terugkrijgen van een negatief bedrag hetzelfde is als het betalen van een positief bedrag
Martijn Jacobs, Taaldeskundige
Die jaarrekeningen moeten duidelijk zijn zegt de toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM). Ook de prijsplafondkorting moet inzichtelijk weergegeven worden. Of de eindnota’s van de grote drie daaraan voldoen, wil ACM nu niet onderzoeken. Uit data van de toezichthouder blijkt wel dat ruim de helft van de klanten de rekening probeert te doorgronden. 15 procent van de mensen komt er totaal niet uit of vraagt iemand anders om hulp. Ruim een derde zegt de rekening te hebben gecontroleerd.
,,Energienota’s werden door consumenten altijd al ingewikkeld gevonden en ze zijn nog ingewikkelder geworden met het energieplafond’’, stelt de Consumentenbond.
We vroegen daarom energie-expert Joris Kerkhof van vergelijkingssite Independer, taaldeskundige Martijn Jacobs van taalbureau Loo van Eck en de Consumentenbond of zij wijs konden worden uit de jaarrekeningen. Ook werd Eneco, die met stip de ingewikkeldste nota produceert, om uitleg gevraagd.
Door de hoge energiekosten is het bijhouden van stroomverbruik voor veel huishoudens belangrijker dan ooit. © ANP / ANP
Negatief bedrag
De hamvraag is natuurlijk: krijg ik geld terug of moet ik bijbetalen? Dat is bij alle bedrijven helder. In dikke vette letters staat het eindbedrag vermeld. Alhoewel. Op de rekening van Eneco krijgt de betreffende klant bijvoorbeeld geld terug als er -720 euro op de nota staat. ,,Als klant vraag je je dan direct af of het terugkrijgen van een negatief bedrag hetzelfde is als het betalen van een positief bedrag’’, zegt taalexpert Jacobs. ,,Bij een aanslag van de Belastingdienst betekent een negatief bedrag dat je moet betalen.’’
Eneco blinkt uit door het vele gebruik van vaktaal én ingewikkelde berekeningen. De jaarrekening is een lange cijferbrij van tien A4-tjes. Het bedrijf stuurt lange tabellen met uitgesplitst de tariefveranderingen van afgelopen jaar, die om de drie maanden veranderen, de btw-verlaging op 1 juli, de btw-verhoging op 1 januari én de veranderingen in de energiebelasting. En ook nog een kort regeltje over het prijsplafond. Maar hoe die korting is berekend, blijft duister.
Hoe is de energierekening opgebouwd?
Leveringskosten
Energieleveranciers brengen allereerst leveringskosten in rekening, vaak onderverdeeld in vaste en variabele kosten. De vaste kosten zijn meestal zo’n 5 à 10 euro per maand, die betaal je altijd, ongeacht de hoogte van je verbruik. Dan zijn er ook variabele leveringskosten, bijvoorbeeld 0,50 euro per gebruikte kWh stroom en 2,50 euro per gebruikte m3 gas. Hoe meer je verbruikt, hoe hoger de rekening wordt. In deze kosten zit ook de winstmarge van de energiemaatschappij. Hoe meer jij verbruikt, hoe meer zij dus verdienen. Op de hoogte van deze kosten is wel toezicht vanuit de ACM.
Lees hier de complete toelichting.
Netbeheerkosten
Ieder huishouden betaalt netbeheerkosten. Dit is een vast, maar kan wel per aanbieder verschillen. Netbeheerders zijn regiogebonden, dus deze kun je niet zelf kiezen. Nederland telt zeven netbeheerders, die ervoor zorgen dat stroom en gas daadwerkelijk geleverd kan worden.
Lees hier de complete toelichting.
Het prijsplafond
Bij het prijsplafond wordt gerekend met een tarief van 1,45 euro per kuub gas tot een verbruik van 1200 kuub. Voor elektriciteit wordt het maximale tarief verlaagd tot 0,40 euro per kWh en het maximale verbruik ligt daarbij op 2900 kWh. Verbruik je meer, dan betaal je de variabele leveringskosten die gelden voor jouw contract. Op de jaarrekening wordt de definitieve balans opgemaakt. Het prijsplafond van 1200 kuub en 2900 kWh is door de overheid opgesplitst in 365 stukjes, waarbij je op een koude januaridag logischerwijs meer mag verbruiken dan een zwoele zomerdag in juli.
Lees hier de complete toelichting.
Belastingen
Over jouw verbruik betaal je belasting. Dat is de energiebelasting: hoe meer je verbruikt, hoe meer belasting je betaalt. In 2023 is de belasting voor stroom 0,1525 euro per kWh en voor gas 0,5927 cent per m3. Maar dan heb je nog de vermindering energiebelasting, die dit jaar 596,86 euro is.
Lees hier de complete toelichting.
BTW
Wederom belasting? Ja, zeker. Eigenlijk betaal je twee keer belasting, ook belasting toegevoegde waarde (btw). Tot 1 januari 2023 was deze verlaagd naar 9 procent, maar nu is het weer 21 procent. Dat is teruggezet om ervoor te zorgen dat een deel van die opbrengst ingezet kan worden voor het energieplafond.
Lees hier de complete toelichting.
Termijnbedrag en welkomstkorting
Je termijnbedrag is meestal gebaseerd op je historische jaarverbruik. De geschatte kosten worden dan gedeeld door twaalf (maanden) en daaruit rolt jouw maandelijks te betalen termijnbedrag. Op de jaarafrekening zie je dan nog een verrekening van bijvoorbeeld je welkomstkorting (indien van toepassing).
Lees hier de complete toelichting.
Wat is ODE?
ODE staat voor Opslag Duurzame Energie. Een opslag die we met zijn allen betalen om een bijdrage te kunnen leveren aan alle zaken omtrent de klimaattransitie. Tot 2023 was dit nog een losse post, vanaf dit jaar zit de ODE verwerkt in het belastingtarief voor gas en stroom.
Lees hier de complete toelichting.