Recordbesparing op gas, maar verslapping dreigt: ’Winter moet nog komen’
Door ALEXANDER BAKKER EN THEO BESTEMAN
Updated 1 uur geleden
3 uur geleden
in FINANCIEEL
AMSTERDAM/BRUSSEL - Nederland bespaart fors op gas. De kachel ging weken niet aan. Of meteen een paar graden lager. Tuinders en chemiebedrijven schroefden hun verbruik van duur gas soms helemaal terug. Met warm terrassenweer en hoge gasimport leek Nederland de energiecrisis te overleven. Maar kabinet en gasexperts slaan alarm. „We moeten snel veel meer besparen.” Minister Jetten (Energie) wil een verplichte besparing van meer dan 15%.
Energieminister Jetten (m.) is blij met de lng-terminals in de Eemshaven, maar waarschuwt voor de winter en wat daarna komt: „We zullen moeten wennen aan hogere energieprijzen dan we hadden. Daarom blijft energiebesparing voor huishoudens en bedrijven verstandig.”
Energieminister Jetten (m.) is blij met de lng-terminals in de Eemshaven, maar waarschuwt voor de winter en wat daarna komt: „We zullen moeten wennen aan hogere energieprijzen dan we hadden. Daarom blijft energiebesparing voor huishoudens en bedrijven verstandig.”? ANP/HH
Buiten is het frisjes. De barman van het café aan de Prinsengracht kijkt verbaasd als een wachtende klant vraagt of zijn deuren niet dicht zouden moeten. „Voor de energiebesparing”, voegt de Brabantse vrolijk toe. „Dat zouden we gaan doen ja”, zegt de barman. „Het komt er niet zo van. De hele week scheen de zon.”
Afvlakking
Volgens deskundige Marlon Mintjes van kenniscentrum Milieu Centraal geven zoekacties naar energiebesparingen op Google ook enige indicatie. „Dat aantal was lange tijd heel hoog, mensen wilden duidelijk hun energienota vanwege de hoge prijzen voor stroom en gas omlaag proberen te brengen. Maar we zien momenteel een afvlakking, de piek lijkt eraf.”
Nog altijd hebben Nederlandse huishoudens ruim 30% op hun verbruik bespaard, schat energie-expert Martien Visser van de Hanzehogeschool Groningen. „Veel huishoudens hadden nog helemaal niet gestookt. Dat zal niet zo blijven natuurlijk met de winter die zijn intrede doet.”
BEKIJK OOK:
Waakhond: ’Consument beschermen, maar niet met maximale gasprijs’
Afgetroefd
Volgens de laatste Europese cijfers troeft Nederland het Europees gemiddelde af, en buren als Duitsland. De afname van gasverbruik in de industrie kwam deze zomer in een stroomversnelling, aldus Jilles van den Beukel van The Hague Centre for Strategic Studies. „De verwachting is dat gas voor warmtevraag in Nederland ook een behoorlijke vermindering zal laten zien. De eerste indicaties daarvoor zijn er in oktober.”
Veel bedrijven zoals tuinders en chemie vluchtten voor de hoge gasprijs en hebben productie die daarop draait afgeschakeld, stelt Visser. Een aantal bedrijven zoals de aluminiumsmelter Aldel in Delfzijl stopte helemaal. „Er is veel vervanging gaande”, ziet Visser, „bedrijven ruilen het dure gas als productiemiddel even in voor diesel, stookolie en soms steenkolen die momenteel goedkoper zijn.”
BEKIJK OOK:
DNB: Stop steun energiekosten voor ’niet-levensvatbaar bedrijf’
Gasvoorraad
De Europese gasvoorraden zijn dankzij enorme hamsteracties voor meer dan 90% gevuld met gas. Het Nederlandse kabinet heeft voor miljarden extra aan gas ingekocht. De bergingen in Grijpskerk, Alkmaar, Norg en Bergermeer waren vrijdag voor 91,9% gevuld. Sinds de piek van 26 augustus is, vooral na die aankondiging van een prijsplafond de gasprijs voor Europa, de TTF verhandeld op de Nederlandse beurs ICE, gezakt van €340 naar €132.
„De prijzen dalen gelukkig op de internationale markt. Maar de situatie zal niet snel teruggaan naar die van voor de oorlog in Oekraïne”, zegt minister Jetten (Energie) desgevraagd. „We zullen moeten wennen aan hogere energieprijzen dan we hadden. Daarom blijft energiebesparing voor huishoudens en bedrijven verstandig.”
BEKIJK OOK:
Shell-ceo bezorgd over gas voor EU: China keert terug als koper
’Flinke opgave’
Deze winter komt Nederland met de gasvoorraden wel door, ziet de D66-bewindsman. „Er zijn geen tekorten meer op korte termijn. Maar we weten ook dat we volgend jaar de gasopslagen opnieuw moeten vullen. Stel dat het in de winter erg koud gaat worden, en we dus meer moeten vullen, dan gaat het een flinke opgaven worden”, zegt Jetten. „Dit jaar hebben we dat voor een deel nog met Russisch gas gedaan, maar voor volgend jaar is dat iets dat we eigenlijk niet meer willen.”
Dat inkopen zal tegen een forse prijs gebeuren, zegt energie-analist Hans van Cleef van ABN Amro. „We vergeten gemakkelijk dat ondanks deze prijsdaling dit historisch hoge gasprijzen blijven”, wijst Van Cleef op een prijs van rond €25 twee jaar geleden waartegen energiebedrijven inkochten. „En bij een barre winter wordt de grote vraag: hoeveel gas houden we komend voorjaar over?”
BEKIJK OOK:
Winter nadert, maar Brussels overleg over gasprijzen zit muurvast: ’Het duurt veel te lang’
Bijvullen
Naar verluidt mikt het kabinet met besparingscampagnes voor publiek en industrie op een restant van 35 tot 40% einde winter. „Je moet bijvullen met gas dat volgens de termijnmarktprijzen in 2023, maar ook in 2024, al erg duur is. Waarvan je dan bovendien nog maar mag hopen dát het er dan is”, zegt Van Cleef.
Het aanbod van gas is sterk afhankelijk van de wereldmarkt en de prijs. Voor de Rotterdamse haven liggen bij ankerplaatsen volgens de Tanker Tracker van Marinevesselfinder zo’n dertig gastankers te wachten. Een zelfde aantal gaat iets verderop richting de Eemshaven. Gasunie geeft aanbieders met langetermijncontracten voorrang, een wens van Jetten om zekerheid te krijgen. Dat drukt de prijs. „Als we de capaciteit verder uitbreiden, willen we die werkwijze hanteren.”
BEKIJK OOK:
Dalend gastarief lokt prijsvechters: ’Weer meer aanbiedingen energiecontracten’
100.000 huishoudens
Een schip met vloeibaar gemaakt gas (lng) vervoert 120.000 tot 150.000 kubieke meter vloeibaar gas. Een enkel tankerschip zou een jaar lang 100.000 huishoudens van gas moeten kunnen voorzien. Gasunie Transport Services, de eigenaar van het landelijk gastransportnet, adviseerde het kabinet half september nadrukkelijk bergingen extra aan te vullen. En daarvoor het grote Groningse gasveld achter de hand te houden, niet te sluiten en op de waakvlam te houden.