Groningen zet vol in op waterstof
Er gaat niets boven groene waterstof in Groningen, dat inmiddels is gedoopt tot Hydrogen Valley.
18-11-2020
Het Noorden van Nederland wordt de waterstofkoploper van Europa. | Foto: New Energy Coalition via Vimeo
Na decennia van aardgaswinning in Nederland wordt de gaskraan nu langzaamaan dichtgedraaid. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat er uiterlijk in 2030 geen druppel gas meer uit de bodem komt. Nederland gaat inzetten op duurzame alternatieven (in dit overzicht zie je welke hernieuwbare energiebronnen dat zijn). Groningen zet in ieder geval vol in op groene waterstof. Er is echter nog wel veel werk aan de winkel voordat de regio zich de waterstofkoploper van Europa mag noemen.
Van aardgas naar waterstof
De gaswinning heeft haar sporen achtergelaten in het Groningse landschap en op de Grunnegers zelf. Het dichtdraaien van de gaskraan bracht daarom een hoop opluchting en rust in de provincie. Tegelijkertijd bracht het ook twee grote problemen met zich mee: wat te doen met al die duizenden mensen die nu nog in de gaswinning werken. En wat te doen met de ondergrondse gasinfrastructuur die zo'n 12.000 kilometers aan leidingen omvat?
Beide problemen kunnen op een duurzame manier worden opgelost: door in Groningen groene waterstof te produceren. Zo kunnen de bestaande gasleidingen met kleine aanpassingen geschikt worden gemaakt voor het vervoer van waterstof. Ook is er veel kennis in de regio over het managen van grote hoeveelheden energiestromen. Kortom: er liggen kansen voor Groningen om een echte koploper te worden in groene waterstof.
Denk je aan Groningen, dan denk je aan aardbevingsschade. Met de opwekking van waterstof is dit gelukkig verleden tijd. | Foto: Tai via Flickr
Wat is groene waterstof?
Voor een snelcursus (twee minuten leestijd) over hoe waterstof precies werkt, kun je ons eerdere artikel lezen. In het kort: waterstof wordt gewonnen door heel snel energie door water heen te jagen. Er zijn ook verschillende soorten "kleuren" waterstof, afhankelijk van de energiebron. De kleur is alleen figuurlijk, want waterstof is van zichzelf kleur- en geurloos.
Grijze waterstof wordt gewonnen met behulp van aardgas of kolen. Omdat hierbij CO2 vrijkomt in de atmosfeer, spreekt men van grijze waterstof.
Ook bij blauwe waterstof is er aardgas nodig. Maar de CO2 die vrijkomt wordt afgevangen en vervolgens opgeslagen, bijvoorbeeld in lege gasvelden op zee. Er komt geen extra emissie in de atmosfeer terecht. Blauwe waterstof is dus CO2-neutraal.
Bij de winning van groene waterstof gebruikt men duurzame energiebronnen, zoals wind- of zonne-energie. Omdat hierbij alleen zuurstof (O2) vrijkomt is dit de meest duurzame vorm van waterstof.
Groene waterstof won de laatste jaren aan populariteit als dé duurzame energiedrager van de toekomst. Het heeft namelijk niet de uitdaging die zonne- en windenergie wél hebben, namelijk dat je ná het opwek meteen moet gebruiken. En wil je deze energie toch opslaan, dan heb je een hele dure accu nodig. Het grote voordeel van waterstof, is dat je het kunt opslaan in buizen en tanks. Zo beschik je dag én nacht, wind of geen wind, over energie.
De drie verschillende "kleuren" waterstof, van minst naar meest duurzaam: grijze waterstof, blauwe waterstof en groene waterstof. | Infographic gemaakt door de auteur.
Noord-Nederland wordt Hydrogen Valley
Dat groene waterstof veel potentie heeft in het Noorden is duidelijk. Dit bleef ook niet onopgemerkt bij anderen.
Eind vorig jaar is Noord-Nederland door de Europese Commissie uitgeroepen tot Europa's eerste Hydrogen Valley. Deze speciale status, naar het model van Silicon Valley in de Verenigde Staten, gaat gapaard met een subsidie van circa 90 miljoen euro. Met dit geld moet de regio een volledig functionerende, groene waterstofketen installeren vóór 2025.
Dat bij uitstek Groningen is aangewezen, is niet zo gek. Alles wat je nodig hebt voor een lokale, groene waterstofeconomie is er:
Duurzame energiebronnen: naast lokale wind- en zonneparken, moet een nog te bouwen "megawindpark" in de Noordzee het duurzame energiehart worden van dit waterstofproject. Naar schatting zullen er zo'n duizend grote windmolens op zee worden gebouwd. In 2040 moeten die 10 Gigawatt aan energie gaan opwekken.
Opwekking: om deze schone energie om te zetten in groene waterstof, is een elektrolysefabriek nodig. Deze fabriek wordt in de Eemshaven gebouwd, waar het de opgewekte energie van de windmolens in de Noordzee opvangt en omzet in waterstof.
Distributie en opslag: de bestaande gasinfrastructuur is uitermate geschikt voor het transport en de opslag van waterstof. Er zijn maar weinig aanpassingen nodig om de bestaande leidingen waterstofklaar te maken.
Kennis: de Noorderlingen zijn al meer dan 70 jaar wereldsterren in het coördineren van grote hoeveelheden energiestromen. Deze lokale kennis kan goed gebruikt worden in Hydrogen Valley.
Gebruik: naar schatting kunnen zo'n 7 miljoen huishoudens hun woning gaan verwarmen met waterstofgas. Zo kunnen ook oudere huizen, die niet in aanmerkingen komen voor zonnepanelen of warmtepompen, van het aardgas af. Verder lopen er ook verschillende industriële projecten op waterstof in de regio.
Bekijk hieronder de video (in het Engels) waarom juist het Noorden is aangewezen als plek voor Hydrogen Valley.