WEEKSLOT: AEX sluit lager in laatste week van bedrijfscijfers
Door Andre Sterk
Van DOW JONES NIEUWSDIENST
AMSTERDAM (Dow Jones)--In week 46 liep de periode met bedrijfscijfers op zijn eind en verschoof de aandacht die de afgelopen weken daar naar uitging, weer naar de politiek en de invloed daarop van de financiele markten, en vooral vice versa. Per saldo schoot de AEX er niets mee op.
Italie was het land dat maandag die aandacht opeiste. Het land veilde staatsobligaties met een omvang van EUR3 miljard tegen 6,29%. Ook nu lag de rente lager dan de piek van een week eerder, maar het verschil met de vorige veiling van 5,32% was niettemin aanzienlijk.
De opening was hoger, maar de plus was van korte duur. Handelaren zagen de onzekerheid over de eurozone snel toenemen. "Er is erg veel twijfel. Italie lijkt nu met Mario Monti en een aanstaand zakenkabinet in iets rustiger vaarwater te zijn beland, maar Spanje ervaart weer opwaartse druk in zijn lange rente. En zo schakelen de financiele markten heel snel van land naar land", aldus een vermogensbeheerder maandag.
Nederland leek in die dynamiek niet te ontkomen aan een speldenprik. De spread tussen de tienjaars rente van Nederland en Duitsland begon maandag op te lopen. De markt had er nog geen oog voor. Dat kwam dinsdag pas.
Die onrust vertaalde zich overigens niet naar een hectisch handelsverloop. De AEX zakte gedurende de dag langzaam naar een niveau rond 296 punten. Shell hield om niet opgehelderde redenen de AEX nog op peil. Het fonds sloot als enige AEX-component met een aardige winst van 0,7%.
De daling werd met name verklaard door de magere macro-economische data uit de eurozone, waarvan de industriele productie over september onder druk stond en waar de economie van Portugal kromp. Een sterke euro maakt het voor bedrijven die naar regio's buiten de eurozone exporteren niet makkelijker, nu vrijwel alle concurrerende valuta door de centrale banken van het land van herkomst op kunstmatige wijze onder druk worden gezet, met een sterke euro tot gevolg.
De AEX herstelde aan het eind enigszins en sloot boven zijn technische steun op 296,90 met een verlies van 1,4%.
Dinsdag kwam een flinke serie groeicijfers uit het eurogebied naar buiten. Nederland liet volgens de eerste ramingen een daling van de economie op kwartaalbasis zien. Op jaarbasis was er nog wel sprake van groei. De Franse economie groeide in het derde kwartaal wel, na een krimp in het derde kwartaal. In Duitsland groeide de economie op kwartaalbasis.
In Duitsland kwam de vertrouwensindex van financieel analisten over november uit op -55,2, lager dan de verwachte -52. In oktober lag deze op 48,3%.
Daar stonden beter dan verwachte detailhandelsverkopen uit de VS en goede cijfers van Wal-Mart en Home Depot tegenover. De producentenprijzen daalden over oktober, een gunstig signaal voor hen die bang zijn voor inflatie.
Per saldo werden deze data als zwak gepercipieerd, maar dat completeerde het beeld niet. De lange rentes in verschillende grote schuldenlanden liepen dinsdag op. In Italie kwam deze weer boven de 7%. Maar ook in landen waar je het niet zo snel van zou verwachten was een opwaartse druk bij de tienjaarsrente zichtbaar.
Zoals gesteld, Nederland zag maandag ten opzichte van de Duitsland het verschil al oplopen, dinsdag liep de spread nog wat verder op en dat zorgde in de Nederland ook voor de nodige opschudding. Een dergelijke beweging is men hier namelijk helemaal niet gewend.
Bovendien, en misschien wel de oorzaak van de kleine onzekerheid over de Nederlandse staatsobligaties: de pogingen om de Europese noodfondsen European Financial Stability Facility (EFSF) en European Stability Mechanism (ESM) uit te breiden, zijn volgens personen bekend met de situatie tegen een aantal belangrijke obstakels aangelopen, waardoor uitbreiding vertraging oploopt en het vertrouwen van beleggers verder afneemt. De gesprekken over de uitbreiding van de capaciteit van het EFSF hebben tot dusver geen vooruitgang geboekt, vanwege aanhoudende meningsverschillen tussen de verschillende regeringen, stelde een Europese diplomaat.
De AEX liet in de loop van dinsdag nog wel een verbetering zien naar circa 296 punten. Maar Wall Street werkte niet mee en dat resulteerde in een slotverlies van 1,3% op een slotnotering van 292,93 punten.
Woensdag opende de index lager op een dag die andermaal volatiel bleek en andermaal was er veel oog voor de standen van de lange rente in landen als Italie en Spanje enerzijds en macrodata anderzijds.
In de eurozone kwam de inflatie in oktober uit op 3%. In de VS zakten de wekelijkse hypotheekaanvragen met 10,0% en daarmee was de plus van de weer ervoor weer helemaal verloren. In VS daalden ook de consumentenprijzen, een tweede gunstig teken voor inflatiemijders. Het vertrouwen onder Amerikaanse huizenbouwers over november liet een onverwachte stijging zien. De industriele productie van de VS steeg over oktober steeg harder dan verwacht.
Bij elkaar waren dit voldoende ingredienten om een beeld te vormen van de richting van de economische cyclus, maar de AEX zette in op een consolidatie. In de loop van de dag had de index namelijk kans gezien op te kruipen naar bijna 297 punten. Daarna liep het wel weer terug, maar omdat Wall Street een deel van zijn eerdere verlies goedmaakte zag de AEX op het slot toch een plus van 0,5% op een slotstand van 294,47 punten verschijnen.
Dat de winst bescheiden bleef, hield verband met de aanhoudende zorgen in de eurozone, waarbij niet alleen een lange Italiaanse rente van 7% opviel, maar vooral ook dat alleen de Duitse rente zich aan de opwaartse druk kon onttrekken.
"En dat zorgt ervoor dat het verschil in financierbaarheid tussen Duitsland enerzijds en de overige eurolidstaten anderzijds, steeds groter wordt", zo waarschuwde een vermogensbeheerder donderdag.
De Amerikaanse kredietwaardigheidsbeoordelaar Fitch Ratings waarschuwde woensdag al dat de vooruitzichten voor Amerikaanse banken kunnen verslechteren als de Europese schuldencrisis niet snel wordt opgelost.
Daar kwam later nog een downgrading van Moody's van tien Landesbanken in Duitsland overheen.
En ondanks de scherpe daling op Wall Street, waar sterk werd gereageerd op de waarschuwing van Fitch, opende de AEX nog niet eens zo beroerd, mede dankzij het milde slot in Azie en de hogere openingsindicatie voor Wall Street.
Maar in de loop van de dag bleek een veiling van tienjaarsschulden moeizaam en tegen ongunstige condities te zijn verlopen, en dat zorgde voor een verdere druk op de index. Aan het begin van de middag liep het verlies van de graadmeter verder op, omdat de lange rente in Spanje verder steeg richting 6,75%.
Technisch gezien bevond de AEX zich op een keerpunt. Een uitbraak aan de onderkant van de bandbreedte van 289 tot 300 punten, waar de index zich al een aantal dagen in bevindt, werd waarschijnlijk geacht, maar het gebeurde donderdag nog niet. De Amerikaanse nieuwbouwcijfers waren veel beter dan verwacht, ondanks de daling. Steunaanvragen daalden onverwacht.
Dit bood voldoende steun aan de AEX om op 290,21 punten te sluiten, alsnog een slotverlies van 1,5%.
Ondertussen werd heel hard gezocht naar manier om de Europese Centrale Bank een bredere toegang te laten krijgen tot de obligatiemarkten. De naam van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) werd in dat verband genoemd, waarbij de ECB het IMF geld zou kunnen uitlenen om op de obligatiemarkten in te kunnen kopen en zo allerlei wettelijke bezwaren te omzeilen.