Uit recente krantenkoppen valt af te leiden dat Griekenland haar begrotingstekort kennelijk heeft weten weg te werken. Afgelopen jaar was sprake van een overschot van 0,8% op de Griekse begroting. Een opmerkelijk gegeven aangezien toen Griekenland een paar jaar eerder haar werkelijke tekorten opbiechtte ze daarmee de euro nog aan de rand van de afgrond had gebracht.
Het nieuws dat Griekenland haar tekorten in enkele jaren volledig heeft weten weg te werken lijkt haast te goed om waar te zijn. En dat is het ook. Want bij het genoemde 'overschot' is geen rekening gehouden met de rente die Griekenland op haar enorme staatschuld betalen moet. Eigenlijk is dat hetzelfde als iemand die amper rondkomt stelt geen probleem te hebben wanneer hij de rente op zijn hypotheek niet zou hoeven betalen...
Primair tekort
Bij een zogeheten 'primair' tekort (of overschot) wordt geen rekening gehouden met rente. In het geval van Griekenland gaat het om rentebetalingen aan allerhande bezitters van Griekse schuld: individuele Grieken en Griekse bedrijven, maar ook het IMF, de Europese Centrale Bank (ECB) en andere buitenlandse eigenaren van Griekse staatsschuld.
Het gewone begrotingstekort (een herkapitalisatie van Griekse banken buiten beschouwing gelaten) kwam in Griekenland vorig jaar uit op 2,1%. Het verschil tussen het gewone begrotingstekort van minus 2,1% en het primaire overschot van 0,8% impliceert dat Griekenland vorig jaar circa 2,9% van haar bruto binnenlands product (BBP) kwijt was aan rentebetalingen op haar staatsschuld.
Extreem lage rente
De Griekse staatschuld bedraagt ruim 170% van haar BBP. Kortom, kennelijk betaalt Griekenland een rente van slechts zo'n 1,7% (2,9% / 170%) over haar schuld. Dat is fors minder dan de rente van ruim 6% die momenteel voor Griekse obligaties met een looptijd van 10 jaar geldt. En eveneens, opmerkelijk genoeg, zelfs minder dan de rente van Nederlandse obligaties met eenzelfde looptijd (!).
De extreem lage rente die Griekenland betaalt wordt verklaard door een combinatie van leningen met kortere looptijden (waarvoor de rente doorgaans lager ligt) en bijzonder gunstige voorwaarden van de noodleningen van het IMF en de ECB. Had Griekenland gewoon de actuele marktrente van ruim 6% moeten betalen dan zou haar tekort met meer dan 10% van het BBP onhoudbaar hoog zijn.
Hoe werkt het?
Zelfs wanneer een land een tekort heeft zal de schuldquote (schuld/BBP) dalen wanneer de nominale economische groei (economische groei plus inflatie) sterker groeit dan de schuld. Anders gesteld, in het geval er geen primair tekort is daalt de schuldquote wanneer de nominale economische groei hoger is dan de rente op de staatsschuld.
Volgens het IMF zal het primaire overschot in Griekenland de komende jaren verder stijgen, en het begrotingstekort langzaam dalen. Maar tenzij Griekenland haar (nominale) economische groei flink weet op te schroeven zal van een begrotingstekort sprake blijven en zal haar schuldquote de komende jaren amper minder worden.
Positieve krantenkoppen ten spijt, de veronderstelling dat de Griekse schuldenproblemen achter de rug zijn is niet meer dan een Griekse mythe. De kans lijkt ons zelfs groot dat Griekenland straks wederom een beroep op de Europese belastingbetaler zal moeten doen, simpelweg omdat de Griekse schuld goed beschouwd nog altijd onhoudbaar hoog lijkt.
bron: Hendrik Oude Nijhuis