Zeepbel
„Dat is het probleem met Grieken”, zegt sterrenkok Dennis van Golberdinge. Zeven jaar lang werkte hij in toprestaurants in Athene en Saloniki. „Ze staan mijlenver buiten de realiteit. Ik verdiende ruim 3000 euro netto in Athene, maar stond in de boeken voor 600 euro bruto... Iedereen speelt het spel mee en alleen dan werkt het ook. Tot nu dan. Want de zeepbel is uit elkaar gespat.”
Over creatief Grieks boekhouden heeft Van Golberdinge nog een voorbeeld: „Mijn accountant had een cliënt die 50.000 euro belasting moest betalen. Hij kocht die schuld af door een fiscaal ambtenaar tien mille cash te geven. In een envelop. De accountant die het contact legde, kreeg vijf mille. Iedereen werd er beter van. Behalve natuurlijk het land zelf en de wél belastingbetalende burgers in andere EU lidstaten…”
Dat de rijke Grieken steeds rijker worden, merkte Van Golberdinge in een restaurant in Athene. „Ik was daar op een bouzouki-party van steenrijke Griekse reders. Vrouwen dansten op tafel, sigaren werden aangestoken met brandende biljetten van 500 euro.”
De kok denkt dat veel Grieken liever niet dan wel werken. „Maar nu is na twintig lange jaren de zoete droom voorbij en moet er worden terugbetaald. Natuurlijk is dat minder leuk.”
Verrot systeem
„Negeren van de fiscus is vele jaren geleden gelegaliseerd”, zegt Dick Mulder. Hij woont en werkt samen met zijn vrouw Mirjam op Corfu. „Er zijn grote problemen, de scholen zijn vaker dicht dan open. Een verrot systeem door alle corruptie. Maar er zijn wel degelijk Grieken die keihard werken en als Nederlanders kregen wij hier een warm welkom.”
Mulder denkt dat een nieuwe regering één belangrijke troef kan uitspelen: door de strategische ligging aan de rand van Europa en de belangstelling van Chinezen en Russen voor havens en infrastructuur zijn het Griekse vasteland en de eilanden van grote waarde. „Mijn bakker meesmuilt dat als Europa ons dan toch niet wil, we onze ziel maar aan de Chinezen of de Russen moeten verkopen”, vertelt Mulder. „Dat wordt noch door Parijs en Londen, noch door Washington erg lollig gevonden…. Nu zijn we ook een buffer tegen oprukkend fundamentalisme, mocht Turkije – net als momenteel Egypte – die kant uitgaan.”
De Nederlandse Christy Read, getrouwd met een Britse ingenieur en woonachtig in Kifisou, groene buitenwijk van Noord-Athene, ziet de samenleving in elkaar zakken. Mensen hebben geen geld meer voor medicijnen en ziekenhuizen, dagelijks worden minderheden in elkaar geslagen door fascisten, het toerisme stort in, een aantal luchtvaartmaatschappijen mijdt de Griekse hoofdstad.
„Ik hoop dat ze morgen niet op allerlei enge partijen gaan stemmen”, zegt mevrouw Read. „Als je onvrede wilt tonen, is het beter om het stembiljet ongeldig te maken… Mocht het na de verkiezingen allemaal mislopen, dan kunnen wij gelukkig altijd nog weg.” Zelfs als dat per auto moet. Zoveel spullen hebben we niet.”
Belastingregime
Albert van Elst woont en werkt al 21 jaar op Kreta. Hij hoopt en denkt dat het niet zo ver komt. „Dit is een jonge democratie, pas na de militaire junta werden de mensen vrij. Er moeten veel zaken veranderen. Een nieuw belastingregime, oneigenlijk gebruik van EU-steun tegengaan. Net als zwart werken, de toestroom van illegalen, een kleiner parlement… Nu zijn er 300 dikbetaalde parlementariërs van zestig jaar en ouder met hun hele gevolg.”
Van Elst hoopt dat de linkse Syriza partij morgen wint. Dreigende taal van Duitsers, Finnen en ook Nederlanders ten spijt. „Alexis Tsipras wil dat Europa handelt als een familie met een ziek kind. Dan help je toch ook? Bovendien moeten de rijken belasting gaan betalen en niet met hun geld de grens over vluchten. Harde bezuinigingen alleen maken Griekenland kapot.”
Uitzichtloos. Zo lijkt de situatie volgens de meeste expats in Athene. Door het jarenlang tolereren van wantoestanden en het gebrek aan enige industrie – „We hebben hier alleen de zon” – denken velen dat de voedingsbodem voor extreem links én rechts rijk is. Dat Syriza morgen met de hoofdprijs aan de haal gaat, wordt amper betwijfeld. Want voorman Tsipras wil de gekortwiekte pensioenen en uitkeringen weer naar het oude niveau brengen. En dat hoort de gewone Griek graag.
„Voorspelbare verkiezingsretoriek”, zegt architect Leander Antonopoulos. „Maar dat alles heeft als direct gevolg dat wij de eurozone worden uitgegooid. Terug naar de drachme, terug naar het stenen tijdperk? Ik hou mijn hart vast. Dit volk weet vooral wat het niet wil. Namelijk inleveren en bezuinigen.”
René Tienessen: „Vroeger gingen Grieken na 25 jaar werken met pensioen. Dat is nu 35 jaar, tot woede van het halve land! We waren op Tilos, eilandje met 200 bewoners, van wie het overgrote deel werkloos. Al twee jaar zocht men een havenmeester, de vacature kon maar niet worden ingevuld. Tot een Duitse vrouw solliciteerde en prompt werd aangenomen! De goedwillende niet te na gesproken, maar de meeste Grieken zijn liever lui dan moe.”