Uit het FD van vandaag
Hassan Nasrallah
Gedreven door onverzoenlijkheid
Zijn ware bedoelingen blijken uit door de jaren heen geuite dreigementen. Pure retoriek? Hassan Nasrallah heeft nooit de indruk gegeven dat hij met een korrel zout moet worden genomen. Portret van een Hezbollah-leider
Geen brede glimlach, afgelopen weekeinde tijdens het zoveelste televisieoptreden deze dagen van Hassan Nasrallah. De nu bijna 46-jarige leider van Hezbollah in Libanon toonde zich voor de verandering eens ernstig. Doorgaans zet hij toeschouwers met ‘de tanden bloot’ op het verkeerde been, want de boodschap die Nasrallah heeft, is nooit voor vermaak. De ernstige humanitaire situatie in zijn land kan met de veranderde pose van doen hebben, want reden tot lachen heeft Nasrallah nu eigenlijk juist wél. Zijn aanhang in Libanon is explosief gestegen sinds ruim twee weken geleden de gewelddadigheden met buurland Israël losbarstten.
De leider van Hezbollah in Libanon, geestelijke van de sjiitische tak van de islam, toont in niet-moslimogen als de zoveelste representant van een ongrijpbare en onbegrijpelijke ideologie. Veel gebaren, veel pathos en een retoriek die buiten de eigen regio haast potsierlijk overkomt. Het verhaal erachter is minder luchtig of ludiek.
Redevoeringen en interviews tonen het ware gedachtegoed van de Hezbollah-leider en daarmee van zijn beweging. Met ‘Als zij (de joden, red.) zich allen verzamelen in Israël, bespaart ons dat het gedoe om ze wereldwijd op te jagen’, schaarde hij zich in 2002 tijdens een uitvaart in Libanon in de gelederen van hen die menen dat Israël een historische vergissing is; en dat er ‘dus’ een zeventig jaar eerder elders begonnen karwei moet worden afgemaakt. ‘Dit is een open oorlog’, is er nog zo een, ‘die pas eindigt met de dood van de laatste jood op aarde’. Israël vreedzaam samenlevend met Arabische buren rondom? Niet als het aan Nasrallah ligt. ‘Een kankergezwel dat zich op elk moment weer kan uitbreiden.’ En een spoedige oplossing voor het Midden-Oosten ligt niet in de opvattingen van Nasrallah besloten: ‘Het conflict in deze regio kan niet worden beëindigd zonder de verdwijning van Israël.’
Sayed Hassan Nasrallah stamt uit zuidelijk Beiroet, de wijk die ook nu nog veel Hezbollah-strijders telt en die daarom al weken onder Israëlisch vuur ligt. Hij woont er, voorzover bekend, ook op dit moment nog met zijn vrouw Fatima Yassin en vier van hun vijf kinderen. Oudste zoon Muhammad Hadi kwam negen jaar geleden om het leven bij een Israëlische beschieting in Zuid-Libanon; wat niet zal hebben bijgedragen om de Hezbollah-leider inschikkelijker jegens het buurland te maken. In de vijandelijkheden van de afgelopen weken werden ook nog eens Nasrallahs huis en kantoor verwoest.
Als tiener verhuisde Nasrallah van Beiroet naar Al Bazuriyah in Zuid-Libanon waar de wortels van zijn familie liggen. Daar kwam hij in contact met de sjiitische Amalbeweging. Na een korte islamitische studie in Irak, keerde Nasrallah bij Amal terug voor een vervolgopleiding en daarna om politiek afgevaardigde te worden in de Bekavallei. Het waren de jaren van de Libanese burgeroorlog waarbij Israël middels een invasie in 1982 betrokken raakte. Nasrallah sloot zich toen bij Hezbollah aan, officieel een verzetsgroepering tegen de bezetting van een deel van Libanon door Israël.
Sayed Hassan Nasrallah in een hem kenmerkende pose, lerend en bezwerend
FOTO: REUTERS
Om zich duidelijker religieus te bekwamen en profileren volgde hij studies in twee shiitische heilige bolwerken, Najaf (jaren zeventig) in Irak en Qom in Iran (1989). Daar ook ontwikkelde hij het vaste vertrouwen in de kracht en betekenis van de islam als oplossing voor alle problemen in de wereld, los van het hoe en waar. ‘De islam is niet simpelweg een godsdienst van lof zingen en bidden; het behelst een goddelijke boodschap voor de mensheid en geeft op iedere levensvraag, algemeen of individueel, een antwoord. Het is een religie om opstanden te ontketenen en nieuwe staten op te bouwen.’ Een niet mis te verstane waarschuwing voor elke natie. Ook de buren zij alert.
Nasrallah gaat terdege te werk. Hij sprokkelt zo veel mogelijk kennis bijeen om er de middelen uit te selecteren die zijn van hoger hand geïnspireerde doel heiligt. De autobiografie Memoirs of Sharon van de vorige Israëlische regeringsleider kent hij uit zijn hoofd, evenals A Place Under the Sun van de vroegere premier van Israël Bibi Nethanyahu.
Nasrallah werd leider van Hezbollah in 1992 na de uitschakeling door Israël van toenmalig aanvoerder Abbas al Musawi. Voor Jeruzalem een situatie van de regen in de drup, want de nieuwe voorman bleek een gevaarlijker tegenspeler dan zijn voorganger. Nasrallah reorganiseerde Hezbollah ingrijpend, vooral militair. De beweging kreeg daarmee indirect invloed bij de beslissing van Israël om zich in 2000 uit Libanon terug te trekken na achttien jaar aanwezigheid daar. Nasrallah had ook cruciale bemoeienis bij een deal in 2004 met Israël waarbij veel Palestijnse en Hezbollah-gevangenen vrijkwamen. Het leverde hem de nodige goodwill in de Arabische wereld op, niet in de laatste plaats in Libanon.
Dat veranderde een jaar later met de moord op oud-premier (én gedoodverfd nieuwe) Rafiq al-Hariri. Onder internationale druk moest Syrië, partner van Hezbollah, veel van zijn greep op Libanon opgeven. Toch maakte het wel de weg vrij voor een nieuw kabinet in Beiroet, waarvan Hezbollah deel ging uitmaken.
Met de jongste geweldsuitbarsting komt Syrië toch weer in beeld, als steunzender van Hezbollah. Daarnaast voert Iran een regie vanuit de achtergrond. Wat echter niet wegneemt dat Hassan Nasrallah in eigen persoon een factor is om rekening mee te houden, de grenzen van Libanon ver overstijgend, ook naar het Westen toe.