Fast fashion zonder afval? Avantium claimt doorbraak in ‘onrecyclebaar’ textiel
Avantium claimt een doorbraak in de strijd tegen textielafval: een chemisch proces op basis van zoutzuur dat katoen afbreekt tot glucose en polyester terugwint. Is dit de oplossing voor de gigantische textielafvalberg?
Jos Mans
31 januari 2025, 10:00
Heeft avantium de oplossing gevonden voor de textielafvalberg
Heeft Avantium met zijn zoutzuuroplossing hét antwoord gevonden op de textielafvalberg? | Credit: Avantium
Het idee ontstond onverwacht. Jorge Bueno Moron, een PhD-student bij Avantium, stapte het laboratorium binnen met zijn versleten spijkerbroek. Hij wilde testen of katoen net zo afgebroken kon worden als houtvezels, de grondstof waar Avantium oorspronkelijk mee werkte.
“We onderzochten al tien jaar hoe we glucose uit non-food biomassa konden halen,” zegt CTO Gert-Jan Gruter. “Toen Jorge met zijn spijkerbroek kwam, viel het kwartje: katoen ís glucose. Waarom zouden we het niet net zo verwerken?”
Serieuze businesscase
Het experiment werkte. De stof loste op, glucose werd gewonnen en het polyester bleef intact. Wat begon als een spontane test, groeide uit tot een serieuze businesscase. De techniek staat beschreven in het wetenschappelijke vakblad Nature Communications.
Avantium werd in 2000 opgericht als spin-off van Shell en ontwikkelde zich tot een koploper in bioplastics, met PEF als belangrijkste innovatie - een duurzaam alternatief voor fossiel PET in flessen en verpakkingen. Eind 2024 opende in Delfzijl de eerste commerciële PEF-fabriek, waarmee Avantium wereldwijd vooroploopt in biobased plasticproductie.
Nu richt Avantium zich ook op textielrecycling. Een koerswijziging? Niet per se, zegt Gruter. “De bottleneck in bioplastics is altijd de grondstof geweest. De grondstof voor bioplastics is glucose, die nu nog uit gewassen als graan of mais komt. Nu kunnen we die glucose ook uit textiel halen. Dat is een win-win.”
Met andere woorden: Avantium heeft een manier gevonden om textielafval als grondstof te gebruiken voor hun bioplasticproductie.
Vijf vragen over de nieuwe methode van het biochemiebedrijf.
1. Hoe werkt de techniek?
Kleding wordt ondergedompeld in geconcentreerd zoutzuur. Het katoen - een natuurlijke vezel - lost op en wordt afgebroken tot glucose. Het polyester blijft intact, wordt nog een keer chemisch gerecycled en kan na een aantal edits opnieuw worden gebruikt. “Voorheen was het óf katoen vernietigen óf polyester mechanisch recyclen tot laagwaardig materiaal,” zegt Gruter. “Wij kunnen beide hoogwaardig hergebruiken.”
Het idee achter de technologie is niet nieuw. Het Bergiusprocedé, waarop Avantium voortbouwt, werd in de jaren twintig van de vorige eeuw ontwikkeld om houtafval te verwerken. Maar tot nu toe werd deze methode niet toegepast op textiel. Schaalbaarheid en veiligheid zijn de echte uitdagingen. Werken met sterk geconcentreerd zoutzuur vereist strikte controle en geavanceerde materialen. Avantium is ervan overtuigd dat het proces nu verfijnd genoeg is om veilig en efficiënt te worden opgeschaald.
2. Waarom is dit belangrijk?
De textielindustrie is, na olie en landbouw, de meest vervuilende sector ter wereld. Jaarlijks verdwijnen miljoenen tonnen kleding in verbrandingsovens of op stortplaatsen, terwijl minder dan 1 procent op vezelniveau wordt gerecycled.
Avantium’s technologie kan dit doorbreken. Glucose uit katoen maakt bioplastics duurzamer en minder afhankelijk van voedselgewassen zoals maïs en tarwe. Dat ontlast de landbouw en maakt de keten circulair. Ook polyester profiteert. Waar mechanische recycling vezels aantast, blijven ze met deze methode intact. Het resultaat: gerecycled polyester met dezelfde kwaliteit als nieuw.
Daarnaast zou de techniek een oplossing kunnen zijn voor het opkomende probleem van textielafvalexport. Veel afgedankte kleding wordt verscheept naar landen in Afrika en Azië, waar het vaak op open vuilnisbelten terechtkomt. Door textiel lokaal chemisch te recyclen, wordt deze keten doorbroken en blijft de waarde binnen Europa.
3. Is er een markt voor?
Recycling is pas interessant als het economisch haalbaar is. En daar lijkt Avantium een voorsprong te hebben. Sinds januari 2025 zijn kledingmerken in Nederland verplicht om mee te betalen aan de verwerking van textielafval via de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV). “De industrie kán niet meer wegkijken”, zegt Gruter. “Ze betalen nu voor afvalverwerking. Onze technologie biedt hen een manier om dat geld slim te investeren.”
Europese regelgeving verplicht fabrikanten om een groter aandeel gerecycled materiaal in hun producten te verwerken. Dit zet grote modemerken onder druk om duurzamere alternatieven te vinden, zonder dat dit ten koste gaat van de productkwaliteit. “We spreken met internationale sportmerken en textielrecyclers”, zegt Gruter. “Ze willen verduurzamen, maar alleen als het economisch en kwalitatief geen nadelen oplevert.”
Er is ook scepsis. Recycling is duur, fossiele plastics zijn spotgoedkoop. In de afgelopen jaren zijn verschillende innovatieve plasticrecyclers failliet gegaan omdat nieuw plastic goedkoper was dan gerecycled materiaal. Waarom zou deze innovatie anders zijn? “Als deze technologie niet economisch rendabel is, gaat het niet vliegen,” erkent Gruter. “Maar wij denken dat de tijd rijp is.”
4. Wanneer zien we de eerste kleding terug als bioplastic?
Avantium draait al pilots. De techniek is getest op 100.000 broeken en 120.000 polo’s van politie-uniformen en afgedankt textiel van Wieland Textiles. De polyestervezels uit deze tests zijn succesvol gerecycled. Een commerciële fabriek laat echter nog op zich wachten.
“We verwachten over twee jaar een demofabriek”, zegt Gruter. “Daarna duurt het nog zeker twee jaar voordat een grootschalige fabriek operationeel is. Over vier jaar willen we een commerciële fabriek in werking hebben waarmee we 100.000 ton textielafval per jaar kunnen verwerken.” Dat betekent dat de eerste bioplastics uit afgedankt textiel rond 2030 in consumentenproducten zullen verschijnen.
5. En de textielberg dan?
Kan deze technologie iets betekenen voor de bergen ingezameld textiel die wereldwijd bij recyclers opstapelen? Ja en nee. Nederland produceert 150.000 ton textielafval per jaar waarvan minder dan 1 procent wordt gerecycled. De techniek werkt goed voor gesorteerd katoen-polyestertextiel. Maar fast fashion - waarin elastaan, synthetische coatings en gemixte vezels zitten - blijft een uitdaging.
“We focussen op textielstromen waarvan de samenstelling bekend is”, aldus Gruter. “Denk aan werkkleding, hoteltextiel en uniformen.” Voor de gigantische stroom goedkope mode, gemaakt van synthetische blends, is nog geen echte oplossing.
Lees ook:
Nederland dreigt plastic recyclers te verliezen, maar motie Koekkoek biedt hoop.
Plantaardig plastic van Avantium nu ook in Auping-matrassen.
Deze elektrolyser kan veel goedkoper groene waterstof maken en Avantium bouwt hiervoor teststations