Zelfrijdende auto heeft nog lange weg te gaan
'Coöperatief rijden in een 'peloton' doen we binnen een jaar of tien'
Conceptmodel van een zelfrijdende shuttle van Bosch. De verwachtingen over auto's die geheel zelfstandig rijden zijn inmiddels wel getemperd. RV
CONCEPTMODEL VAN EEN ZELFRIJDENDE SHUTTLE VAN BOSCH. DE VERWACHTINGEN OVER AUTO'S DIE GEHEEL ZELFSTANDIG RIJDEN ZIJN INMIDDELS WEL GETEMPERD. RV
Dat Mercedes nu auto's enigermate zelfstandig mag laten rijden als lokale wetgeving dat toestaat, betekent niet dat we binnenkort een dutje achter het stuur kunnen doen. Dat moment is nog ver weg, concluderen wetenschappers van TU Eindhoven.
ANOUK MENTINK
Henk Nijmeijer en Tom van der Sande onderzochten jarenlang in samenwerking met andere wetenschappers binnen het project i-Cave (Integrated Cooperative and Automated Vehicle) of een auto in 'dual mode' zou kunnen rijden: autonoom (zelfstandig op een eigen baan zonder andere weggebruikers) of coöperatief (communicerend met andere voertuigen op de snelweg). Het antwoord daarop is ja. Toch betekent hun conclusie niet dat automobilisten in de nabije toekomst op vier wielen naar hun favoriete tv-serie kunnen gaan zitten kijken.
Waarom eigenlijk niet? ,,Autonoom rijden op een eigen baan, zonder dat je last hebt van onverwachte bewegingen van andere weggebruikers, en met een snelheidsrestrictie van 30 kilometer per uur, dat is wel te realiseren'', zegt Nijmeijer. ,,Maar ja, kijk naar die prachtige filmpjes van de binnenstad van Amsterdam en je weet: een zelfrijdende auto komt daar in de problemen. Verkeersregels worden er nauwelijks gevolgd, dus moet een voertuig op allerlei onverwachte situaties kunnen anticiperen. Zover zijn we nog niet.''
Camera's en sensoren kunnen die onverwachte bewegingen toch wel registreren?
Nijmeijer: ,,Dat kunnen ze, maar behalve registreren moeten ze obstakels ook herkennen en inschatten op gevaar. Daarvoor heb je een real-time computer nodig met neurale netwerken, die leren als jouw hersenen. Zo kan het voertuig onderscheid maken tussen een mens op een zebrapad en een lantaarnpaal langs de weg. Google reed met hun auto door de Verenigde Staten met een aantal techneuten aan boord voor het geval dat. Zonder ingreep was een ongeval ontstaan. Je wilt niet weten hoe vaak ze moesten ingrijpen.''
Zou de zelfrijdende auto slimmer worden als die met andere voertuigen informatie deelt?
Van der Sande: ,,Ja, als autofabrikanten de informatie uit hun zelfrijdende auto's onderling uit zouden wisselen dan zouden die een stuk betrouwbaarder worden.''
Nijmeijer: ,,Dat gebeurt alleen niet. Vergelijk het met merken als Mercedes en Honda in de Formule 1. Kennis wordt niet gedeeld, terwijl ze er allebei beter van worden. Ten tweede zijn autofabrikanten op dit punt minder toonaangevend. Dat zijn de software-, sensor- en cameraleveranciers die informatie doorgeven aan het besturingssysteem.''
Zijn er meer uitdagingen?Nijmeijer: ,,Ja. Hoe beleeft een inzittende een zelfrijdend voertuig als het ooit zover is? Gaat die rustig zijn of haar krantje lezen of blijft diegene alert? Hetzelfde geldt voor andere weggebruikers, een voetganger bijvoorbeeld. Wat doe jij nu als je een zebrapad oversteekt? Kijk je de bestuurder van een naderende auto aan en loop je pas als hij of zij je ziet? Waar kijk je dan naar wanneer er niemand te zien is? Dat zijn 'problemen' waar je bij een autonome auto mee zit.''
Hebben jullie daar iets op gevonden?
Van der Sande: ,,We hebben verschillende soorten lichtsignalen vanuit onze testauto afgegeven om interactie te krijgen met andere weggebruikers. Ik ben bewust heel vaag over de werking omdat we de exacte oplossing niet hebben. We weten dat we met die lichtsignalen de intenties van de auto kunnen laten zien, maar welke waarschuwing gebruik je? Het is lastig om een lichtsignaal te vinden dat iedereen op dezelfde manier interpreteert.''
Er wordt al veel onderzoek gedaan naar zelfrijdende auto's. Waarmee onderscheidt i-Cave zich?
Van der Sande: ,,De universiteit hoeft geen rekening te houden met een winstoogmerk. Wij kunnen tijdens ons project een pad inslaan waarvan de conclusie is: dit werkt niet. Daar kunnen we weer van leren. Autofabrikanten zullen daarentegen altijd nastreven iets te ontwerpen dat zeker te gebruiken is. Ze hebben ook meer slagkracht dan wij: duizenden mensen in dienst die zich alleen focussen op autonoom rijden en neurale netwerken trainen.''
De Europese economische commissie van de Verenigde Naties geeft Mercedes als eerste merk toestemming om 'level 3' autonoom te rijden als lokale wetgeving dat ook toestaat. Dat kan nu op enkele trajecten op de Duitse snelweg met een maximum van 60 kilometer per uur, oftewel in de file. Wat betekent dit?
Van der Sande: ,,Het gaat om een level 3-systeem. Level 0 betekent dat de bestuurder zelf rijdt en level 5 dat de auto alles doet. Nummer drie is juist een heel gevaarlijk systeem, omdat de auto alles kan maar je tegelijkertijd als bestuurder in de gaten moet houden of het voertuig het goed doet - en moet ingrijpen als dat niet zo is.''
Nijmeijer: ,,Mensen hebben al gauw een reactietijd van een seconde. Dus met dit systeem moet je met je handen boven het stuur hangen en met je voet boven het rempedaal. Het is een prachtig non-voorbeeld, want dit betekent feitelijk niet veel.''
Volledig zelfrijdende auto's komen er volgens jullie voorspelling voorlopig niet. Welke vernieuwing is wel dichtbij?
Van der Sande: ,,Coöperatief rijden doen we binnen een jaar of tien. Daarbij rijden voertuigen als vrachtwagens op een speciale baan en communiceren ze onderling via wifi, waardoor ze allemaal even hard gaan en extreem dicht op elkaar kunnen rijden.''
Nijmeijer: ,,De chauffeur moet nog wel sturen maar gebruikt in de platoon (het 'peloton', red.) het gaspedaal niet. Rijden met een constante snelheid op een aparte baan bespaart brandstof én tijd, want in de platoon hebben vrachtwagens geen last van andere weggebruikers. Ook de dual mode, waarmee je met één knop in je voertuig schakelt tussen autonoom rijden op bijvoorbeeld de parkeerplaats van Schiphol versus coöperatief op de snelweg, gaan we over tien jaar zien.''
En de volledig zelfrijdende auto, blijft dat voor altijd een idee?
Nijmeijer: ,,Een goede collega van mij denkt dat die er over pakweg dertig jaar is en ik vermoed dat hij er niet ver vanaf zit. Er is lange tijd een enorm overspannen verwachting van autonome voertuigen geweest. Nu is de stemming genuanceerder.
Het is heel uitdagend om te onderzoeken en sommige zelfrijdende eigenschappen dragen bij aan een veiliger verkeer, maar een auto die helemaal en overal autonoom rijdt? Dat gaat 'm voorlopig niet worden, vrees ik.'