mvliex 1 schreef op 27 september 2021 14:33:
Staalmarkt nog lang niet uit problemen, prijzen blijven zeer hoogBron: Cobouw
Prijzen van ijzererts en schroot mogen dan dalen, in de staalmarkt zijn de problemen nog lang niet voorbij. Staalprijzen blijven steken op een zeer hoog niveau. In de markt laaien geruchten op over het bewust in stand houden van hoge tarieven.
Eerste publicatie 10:56 Laatst gewijzigd 10:56
Meerdere projecten uitgesteld, tientallen werken vertraagd. Voor staalbouwer Willem Reijrink is de maat vol. Al maanden voert hij felle discussies met aannemers en wringt hij zich in bochten om materiaal op tijd geleverd te krijgen. De hoop was even dat de prijsstijgingen na de zomer voorbij zouden zijn. Maar niets is minder waar. De markt is nog altijd overspannen.
“Sommige opdrachtgevers stellen projecten gewoon uit. Die gaan liever aan de slag als de materiaalkosten weer wat dalen”, vertelt de directeur van Reijrink Staalconstructie somber. Bij werk dat wel doorgaat, zijn de levertijden een groot probleem. “Vaak genoeg worden leveringsbeloftes niet nagekomen. De Europese walserijen zijn allemaal zó machtig. Zij kunnen de productie gemakkelijk opschuiven als ze meer verdienen aan een ander product.”
Staalprijs zeer hoog
Sinds januari is er een extreme gekte op de bouwmateriaalmarkt. De prijzen van staal stegen maand op maand en braken allerlei records. Inmiddels is aan de tijd van prijsstijgingen een einde gekomen, maar de markt is nog niet in een rustiger vaarwater beland. Integendeel. Terwijl grondstofprijzen van ijzererts en schroot dalen, blijven kosten van staalproducten op een hoog niveau.
Schaarste is een van de grootste oorzaken, verklaart Bob Evers, voorzitter van de Samenwerkende Nederlandse Staalbouw (SNS). Sommige producten hebben levertijden van maanden, voorheen ging het om dagen of enkele weken. “Prijsstijgingen zijn niet meer het grootste probleem: die zijn inmiddels redelijk gestabiliseerd. Het verhaal krijgt nu een andere twist. De kosten van grondstoffen dalen. Je zou verwachten dat de staalprijzen ook naar beneden gaan. Maar door de grote tekorten, blijven die hoog.”
Schaarste blijft in stand
Er spelen allerlei zaken op de wereldmarkt die de schaarste in stand houden. De pandemie – die vaak als veroorzaker wordt genoemd – is niet meer de enige boosdoener. Ook een tekort aan mensen bij fabrieken, het hamsteren van allerlei partijen om voorraden op te bouwen, en vooral de grote vraag uit de automobielindustrie zorgen ervoor dat de vele Europese fabrikanten de vraag niet kunnen bijbenen, legt Lex Coenen, oud-directeur en adviseur van groothandel NovioStaal, uit. “Het productieherstel in China speelt ook mee. Dat land was altijd een grote exporteur van staal, maar heeft dat allemaal nodig voor de eigen markt. Vele landen willen daarom importeren uit Europa. Dat werkt nog meer tekorten in de hand.”
Daarnaast stijgt de prijs van kolen en ook dat heeft effect op staal, vult Tata Steel, een van de Europese staalfabrikanten aan. De kolenprijs is volgens woordvoerder Robert Moens verviervoudigd ten opzichte van vorig jaar. “Dat speelt absoluut mee, al heeft de wereldwijde vraag het grootste effect. Doordat overheden hun economie stimuleren, door het starten van bijvoorbeeld grote infrastructuurprojecten, is de vraag extreem hoog.”
Fabrikanten profiteren van hoge prijzen
Het zijn verhalen die fabrikanten de laatste maanden maar wat graag in de rondte strooien. Want hoe je het ook wendt of keert, voor hen zijn tijden van hoge prijzen helemaal niet zo verkeerd. Het doet de vermoedens rijzen dat de prijzen misschien wel bewust hoog worden gehouden.
Evers begrijpt die geluiden wel. “Natuurlijk is er sprake van schaarste, maar fabrikanten hebben er ook belang bij hun capaciteit een beetje te remmen. Nog steeds komen producenten met excuses dat hun productiecapaciteit niet volop draait door de overstromingen van afgelopen zomer. De fabrikanten zijn er erg goed in dit soort verhalen in stand te houden. Wat ook niet zo gek is, want ze hebben decennialang weinig verdiend. Voorheen voelden ze altijd de hete adem van China achter zich. Nu niet meer, dus hebben ze een flinke vinger in de pap.”
Inkoopcoördinator Evert Korbee van VolkerWessels heeft dezelfde vermoedens. Hij heeft er geen bewijs voor dat fabrikanten bewust prijzen hoog houden, maar hij kan het zich wél goed voorstellen. “Het is allemaal speculatief, maar voor producenten is een hoog prijsniveau erg comfortabel. Vooral omdat de schroot- en ijzerertsprijzen al een tijdje dalen, begon ik het me af te vragen.”
Voor dat laatste heeft Coenen echter een andere verklaring. Het duurt volgens hem een lange tijd voordat daling van schroot en ijzererts doorwerkt in de staalprijs. “Als je bijvoorbeeld vandaag 100.000 ton ijzererts koopt, moet het gedolven worden, overzee naar een haven worden gebracht, vervolgens per schip of per spoor naar de opdrachtgever worden vervoerd en uiteindelijk worden verwerkt. Dat kan een proces van vier tot zes maanden zijn.”
‘Gewoon marktwerking’
Hij gelooft dan ook niet dat er sprake is van het kunstmatig hoog houden van prijzen. “Nee, er is gewoon sprake van marktwerking. Natuurlijk is het voor producenten gunstig een hoge prijs te voeren, om marge te halen. Het is ook niet ongebruikelijk dat de marktleider wordt gevolgd, maar elke fabrikant voert gewoon zijn eigen calculatiebeleid.”
Hoe dan ook heeft de situatie op de staalmarkt voor vele partijen grote gevolgen. Niet alleen vertraagt het projecten, of worden er opdrachten door uitgesteld. Ook gaat het ten koste van marges van bouwers. Voor handelaren betekent het kopen zonder enig zicht op de prijs. Coenen: “Dat is erg lastig. Soms moeten we kopen zonder dat we enig idee hebben wat de prijs is, want we moeten de voorraden op peil zien te houden.”
Tata Steel: heel 2022 nog schaarste
Hoe lang de situatie aanhoudt is van zoveel zaken afhankelijk (importheffingen, protectionistische maatregelen, oorlogsgeweld, transport- en personeelsproblemen), dat haast niemand zich waagt aan een voorspelling. De een gelooft dat een daling van de prijzen niet ver weg meer is, de ander verwacht dat de situatie nog maanden aanhoudt. Tata Steel schetst een vrij somber beeld. Volgens de fabrikant kan de huidige schaarste nog heel 2022 aanhouden.
Bouwkostenexpert Mario van Veen, die de staalprijzen maandelijks voor Cobouw in de gaten houdt, ziet voorlopig nog geen tekenen van een daling. “Wapeningsstaal is nog steeds stukken duurder dan vorig jaar. Waar voorheen circa 1,15 euro per kilo werd betaald, is dit nu 1,40 euro. Ik verwacht voorlopig voorzichtigheid bij partijen in het verlagen van de inschrijfbegrotingen. Dit komt omdat het zeker een half jaar tot een jaar duurt voordat bouwprojecten daadwerkelijk van start gaan.”
‘Hou rekening met het ergste’
Evers waarschuwt (staal) bouwers voorlopig rekening te houden met het ergste. “Ik hoop natuurlijk dat het morgen voorbij is, elke dag is er een teveel. Maar ik verwacht dat vooral die levertijden voorlopig nog lang blijven. Het bouwvolume – en daarmee de vraag – blijft voorlopig hoog. Bouwers krijgen helaas te maken met planningsproblemen.”