Vrijdag 3 augustus 2001 is een rampzalige dag voor beleggers in het aandeel Oakley.
Het aandeel van de Amerikaanse sport-zonnebrillenmaker keldert met 37% op Wall Street, nadat bekend wordt dat de 1900 winkels van Sunglass Hut de nieuwe collectie brillen het jaar erop niet meer zullen verkopen.
Kort daarvoor was Oakley-oprichter Jim Jannard volgens zakenblad Forbes onverrichter zake teruggekeerd uit Milaan. Hij had er afgesproken met de ’keizer’ of de ’godfather van de brillen’.
Leonardo Del Vecchio, oprichter en grootaandeelhouder van Luxottica, kocht enkele maanden voor zijn gesprek met Jannard de winkels van Sunglass Hut. Zijn eerste zet is het onder druk zetten van leveranciers, hij eist kortingen voor het verkopen van hun producten. Als Jannard weigert, worden de ice-blue en emerald-green Oakley-modellen voor de zomer van 2002 vervangen door vrijwel identieke Ray-Ban exemplaren. Luxottica nam Ray-Ban kort daarvoor al over. Het duurt tot 2003 voordat de rechter de verkoop van de blauwe en groene Ray-Bans verbiedt, maar dan is de omzetderving al een feit.
Weeshuis
Del Vecchio, geboren in 1935 en opgegroeid in een weeshuis in Milaan, heeft op dat moment zijn bedrijf opgebouwd van één fabriek in het 4000 zielen tellende Dolomietendorpje Agordo tot dé dominante producent van brilmonturen van de wereld. Zijn strategie is het combineren van montuur met design - zo haalt hij Giorgio Armani binnen als ontwerper - waardoor een tekortkoming ineens een mode-item wordt.
Daar kan bovendien veel geld voor gevraagd worden. Brillen die met soms wel 400.000 stuks per dag in de overwegend Italiaanse fabrieken gemaakt worden voor omgerekend €15, gaan voor honderden euro’s, dollars of ponden over de toonbank. In geen enkele andere branche worden zulke hoge marges gehaald. Het leidt met name onder Amerikanen tot veel wrevel, maar ingrijpen doen mededingingsautoriteiten niet.
Ook niet als Del Vecchio in 2017 zijn meest opmerkelijke deal doet: de inmiddels bejaarde Italiaanse miljardair noemt op 16 januari de fusie van zijn Luxottica met de Franse lenzen- en glazenproducent Essilor in een conference call met journalisten ’mijn levenswerk’.
Essilor is naast Luxottica de andere dominante speler op de brillenmarkt en heeft zijn mondiale expansie te danken aan één revolutionaire vinding: multifocale brillenglazen. De Fransen verkopen ze sinds 1959 vooral aan veertigplussers die door het minder elastisch worden van de ooglens bijziend worden. Essilor brengt voortdurend verbeterde versies van zijn Varilux-patent op de markt, en kan er tot op de dag van vandaag veel meer geld voor vragen dan voor gewone brillen. Het duurt bovendien lang voordat de concurrentie ook het kunstje van multifocale brillen onder de knie krijgt.
Het Frans-Italiaanse huwelijk tussen de glazenspecialist en de monturenproducent is een gelegenheidspact. De Fransen hebben een goed geleid bedrijf waarbij twee derde van de 75.000 werknemers mede-aandeelhouder is. Del Vecchio is altijd een monarch geweest. Hij heeft de wens zijn bedrijf goed achter te laten. En dat is kennelijk niet in handen van één van zijn zes kinderen. De nieuwe combinatie EssilorLuxottica krijgt een forse greep op de wereldmarkt. Eén op de vier brildragers wereldwijd is er klant.
De deal met Essilor mag dan Del Vecchio’s zelfbenoemde levenswerk zijn, het is niet zijn slotakkoord. Dat komt in juli 2019, wanneer de combinatie een voorgenomen bod van €7,2 miljard op het Nederlandse GrandVision doet.
Vergrijzing
Nu het aantal mensen dat een bril nodig heeft mede door de vergrijzing en het gebruik van digitale schermen alleen maar toe zal nemen, maar ook goedkope online concurrenten en prijsvechters zoals in West-Europa Hans Anders zich op de brillenmarkt met zijn hoge tarieven hebben gestort, is de strategische vervolgstap van EssilorLuxottica een verdere verticale integratie van de waardeketen. Weliswaar hadden zowel de Fransen en de Italianen al eigen optiekwinkels, met de overname van GrandVision, de grootste optiekketen ter wereld, zou de Frans-Italiaanse combinatie zich verzekeren van een distributienetwerk om de eigen premium-producten aan de man te brengen.
Om GrandVision in handen te krijgen, is een akkoordje met de Rotterdamse familie Van der Vorm nodig. Met hun investeringsmaatschappij HAL heeft de familie in 1996 een deel van de verkoopopbrengst van de Holland Amerika Lijn geherinvesteerd in Pearle. Ook in Rotterdam zag men namelijk in vergrijzing en het toenemende aantal wereldwijde brildragers een kans. HAL bouwt het kleine Pearle via talloze overnames uit tot een mondiaal conglomeraat met ruim 36.000 werknemers en 7000 optiekwinkels.
In 2015 brengt HAL 24% van GrandVision naar de beurs. In juli 2019, terwijl de inkt van de fusie tussen Essilor en Luxottica nog niet droog is, kondigen het fusiebedrijf en HAL aan een akkoord te hebben gesloten over de resterende 76% van de aandelen die HAL nog bezit. De Rotterdammers zullen die verkopen voor €28 per aandeel, een hoge prijs, die sinds de beursgang nimmer op de borden kwam. Na deze deal zal EssilorLuxottica een bod uitbrengen op de overige beursgenoteerde stukken.