Vers van de pers. Portret van Xavier Niel in het FD
Telecommiljardair Xavier Niel leidt momenteel de aandeelhoudersrevolte bij Unibail-Rodamco-Westfield. Hij begon op zijn negentiende met sekslijnen en bouwde een imperium in de seksindustrie. Toen hij ging prijsstunten in de telecom werd hij voor de Fransen ineens een Robin Hood.
Hij had het geld ook aan zijn kinderen kunnen geven. Om er, zoals hij dat noemde, stommiteiten mee uit te halen. Maar Station F, een super-incubator die in een oude stationshal in Parijs is gevestigd, leek hem een veel betere besteding. Voor deze bijdrage aan een ‘ecosysteem voor innovatie’ legde hij €250 mln op tafel.
Het tekent Xavier Niel (53), een selfmade man van het type waar de top van het Franse bedrijfsleven er niet veel van kent. Als activistisch aandeelhouder wil hij nu de claimemissie van €3,5 mrd bij vastgoedreus Unibail-Rodamco-Westfield tegenhouden.
Niel heeft een gewone middenklassenachtergrond en bezocht geen chique scholen. Hij groeide op in de Parijse banlieue, in het stadje Créteil. Hier was zijn vader jurist bij een farmaceutisch bedrijf en zijn moeder boekhouder.
Niel is dol op pizza en cola - dat hij zelfs in sterrenrestaurants nog schijnt te bestellen - en draagt onder zijn jasje altijd een spijkerbroek. Hij heeft een dochter van acht, die hij kreeg met zijn huidige partner, de dochter van LVMH-topman Bernard Arnault, en twee zoons uit een eerdere relatie. Van zijn nageslacht verwacht hij dat ze het op eigen kracht redden.
Hacken
Niels carrière begint eigenlijk als hij slechts veertien jaar is. Onder de kerstboom pakt hij zijn eerste computer uit, een Sinclair ZX81. Het is liefde op het eerste gezicht. ’s Nachts probeert hij netwerken te hacken en een eerste doorbraak laat niet lang op zich wachten. Hij slaagt erin om in te breken in het netwerk Radiocom 2000 en staart naar de telefoonnummers van de auto’s van alle medewerkers van de president, op dat moment François Mitterrand. De politie meldt zich bij de familie Nie. Hij mag enkele maanden met de inlichtingendienst werken om de zwakke plekken van Radiocom 2000 in kaart te brengen.
Op school valt hij niet erg op en zijn wiskundestudie verveelt hem al snel. Hij stort zich op Minitel, halverwege de jaren tachtig het nieuwste van het nieuwste. Deze voorloper van internet is een netwerk van miljoenen kastjes met een toetsenbord die zijn aangesloten op de telefoonlijn. De toestellen boden een interactieve omgeving waarmee je de krant kon lezen, een restaurant reserveren of erotische tekstberichten uitwisselen.
Dankzij een sekslijn, seksshops en peepshows is hij op zijn 24e miljonair
Het is die laatste toepassing, de Minitel Rose, waarmee Niel de basis voor zijn imperium zal leggen. Hij knutselt een sekslijn in elkaar die onmiddellijk succes heeft. De opbrengst investeert hij in dezelfde branche, in seksshops en peepshows. Dankzij die activiteit is hij - met alleen een VWO-diploma op zak - op zijn 24e miljonair.
In 1994 legt Niel de eerste steen van zijn moederbedrijf, Iliad. Hij heeft dan net de helft van Fermic overgenomen, de onderneming van zijn zakenpartner Fernand Develter. Als de telefoonmarkt geliberaliseerd wordt, koopt Niel direct een providersvergunning. Met zijn prijsvechtersmerk Free opent hij de aanval op de traditionele aanbieders.
Voorlopige hechtenis
Dan bedenkt Niel iets opmerkelijks. Om de kosten zo veel mogelijk te beperken zou het mooi zijn, denkt hij, als je internet, telefoon en televisie kan bundelen in één apparaat. Niels eerste triple-play-aanbieding stelt hij vast op €30 per maand. De Freebox staat in 2002 binnen twee maanden in 100.000 Franse huiskamers. Het succes van het slimme en goedkope kastje leidt tot een prijzenslag zonder weerga en stort de concurrentie in een existentiële crisis.
Alles lijkt te lukken, tot hij in 2006 het slachtoffer wordt van een anonieme tip bij de belastingdienst. Hij zit een half jaar in voorlopige hechtenis wegens vermeend misbruik van bedrijfsmiddelen, een maatregel die achteraf overdreven lijkt. Niel was niet de architect van de belastingontduiking, en krijgt uiteindelijk een voorwaardelijke celstraf van twee jaar.
Maar op dat moment - het verblijf in de Santé-gevangenis is een vernedering, een dieptepunt in zijn leven - is de Niel-revolutie in volle gang. De concurrentie wordt gedwongen de prijzen te verlagen. Tien jaar later zal hij hetzelfde doen met mobiel internet, dat hij voor 19,99 euro per maand aanbiedt.
Voor een hele generatie jonge geeks is Niel een model
President Nicolas Sarkozy noemde hem in kleine kring misprijzend l’homme du peep show, een bijnaam die erg populair wordt. Maar zijn prijzenoffensief maakt hem van peepshowman opeens een Robin Hood. Niel zorgt voor een gemiddelde koopkrachtverhoging van 0,3%. Voor een hele generatie jonge geeks is Niel een model.
Zijn succes - zijn vermogen wordt geschat op €9 mrd - legt zijn critici het zwijgen op. Niel doet ook veel terug voor de gemeenschap, waar hij naar eigen zeggen veel aan te danken heeft. Niet alleen Station F, maar ook de - gratis - programmeerschool École 42 en zijn activiteiten als business-angel zijn daar voorbeelden van.
Niet dat de verwijzingen naar het begin van zijn carrière hem hebben gekwetst. Niel staat bekend als discreet - hij geeft alleen interviews over zakelijke thema’s - en verlegen, maar hij beschikt ook over een enorm dikke huid. Volgens zijn biografe Solveig Godeluck schaamt hij zich nergens voor, ook niet voor zijn Minitel Rose-tijd. ‘Het enige dat pijnlijk voor hem is, is zijn periode in de gevangenis.’