ECB's Lautenschlaeger: Nog werk aan de winkel voor Nederlandse banken
Door Archie van Riemsdijk
Van DOW JONES NIEUWSDIENST
AMSTERDAM (Dow Jones)--Door de hoge Nederlandse hypotheekschuld blijven Nederlandse banken kwetsbaar voor bewegingen op de rentemarkt, meent de Europese Centrale Bank, die daarom de aanbeveling van de Europese Commissie om de hypotheekrenteaftrek verder terug te dringen ondersteunt.
Dat zei ECB-bestuurslid Sabine Lautenschlaeger donderdag in een gesprek met Tweede Kamerleden, dat was bedoeld om een toelichting te geven op het 1.500 pagina's tellende jaarverslag van de centrale bank. Vorig jaar ging de eindverantwoordelijkheid voor het toezicht op de grootste Nederlandse banken over op de ECB van de Nederlandse toezichthouder DNB.
In een kort overzicht somde Lautenschlaeger, die namens het dagelijkse ECB-bestuur vice-voorzitter is van de toezichtscommissie op het Europese bankentoezicht, dat de winstgevendheid van Nederlandse banken nog relatief laag is. In Europees verband bezien, is hun efficiency gemiddeld, met een kostenratio van 64%. Terwijl de betalingsachterstanden fors lager liggen dan het Europese gemiddelde - minder dan de helft - is de hefboom, of de verhouding tussen eigen vermogen en geleend vermogen, relatief hoog.
De ECB houdt vooral de hoogte van de Nederlandse woninghypotheken goed in de gaten, omdat die een flink deel van de Nederlandse bankbalansen uitmaken. Hoewel de situatie aan het verbeteren is, staat nog altijd e e n op de vier hypotheken onder water, zei Lautenschlaeger. Ook afgezet tegen de grootte van de Nederlandse economie hebben Nederlandse huishoudens veel schulden, vergeleken met andere landen.
Door de grote hypothekenportefeuilles zijn Nederlandse banken relatief sterk afhankelijk van financiering op de kapitaalmarkten, en daarmee kwetsbaar voor een scenario waarin de marktrente snel stijgt. Dit blijft een uitdaging voor Nederlandse banken, zei Lautenschlaeger, die daaraan toevoegde dat meer maatregelen zijn nodig om de stabiliteit van de Nederlandse bankensector te verbeteren. Daarom steunt de ECB de landenspecifieke voorstellen van de Europese Commissie (EC).
In het meest recente voorstel stelde de EC onder andere voor om de aftrek van de hypotheekrente in Nederland verder te verminderen. Minder fiscale stimulering van het eigen woningbezit zal naar verwachting de huizenprijzen, maar ook de groei van de hypotheekmarkt drukken.
DNB - dat als dependance van de ECB kan worden beschouwd, met ruimte voor eigen beleid - heeft onlangs zelf recent een ander voorstel uit de kast gehaald: een verlaging van de maximale hypotheek tot 90% van de woningwaarde in 2028. De maximale hypotheek wordt nu al met 1 procentpunt per jaar verlaagd tot 100% in 2018. In het nieuwe voorstel van het Financiele stabiliteitscomite, dat wordt gevormd door DNB, AFM en het ministerie van Financien, wordt die verlaging nog tien jaar doorgezet, zodat in 2028 starters op de woningmarkt 10% eigen geld moeten meenemen.
Het plan stuitte op veel kritiek van Nederlandse politici, makelaars en bankenlobbyisten, omdat het de woningmarkt als motor van economisch herstel de nek zou kunnen omdraaien.
Volgens directeur Job Swank van DNB is het voorstel echter niet revolutionair, en betekent het slechts een gedeeltelijke terugkeer naar hypotheeknormen die in het verleden heel normaal waren in Nederland, en dat in de ons omringende landen nog steeds zijn. "Je moet het dak repareren als de zon schijnt", zei Swank, die eraan toevoegde dat er vaak enige tijd nodig is om geesten rijp te maken voor plannen die de stijging van huizenprijzen kunnen beteugelen.
Volgens Swank heeft de ECB in het verleden meermalen haar verbazing uitgesproken over de hoge Nederlandse woninghypotheken, maar was het 90%-advies van het Financieel Stabiliteitscomite afkomstig van DNB zelf en niet ingefluisterd door de ECB.
Door Archie van Riemsdijk; Dow Jones Nieuwsdienst: +31-20-5715200; archie.vanriemsdijk@wsj.