Het was prutswerk van de overheid.
Jeroen de Boer
SNS
Volg de koers van SNS realtime
Lees meer
SNS Reaal: wat je moet weten over de nationalisatie
Dijsselbloem laat aandeelhouders SNS bloeden
Donderdag 31 januari, 18 uur stipt. Dat was het moment waarop het doek viel voor bankverzekeraar SNS Reaal, die worstelde met miljarden aan rotte vastgoedleningen.
Toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) had SNS een deadline gesteld om met behulp van private geldschieters op eigen benen te blijven staan. Maar uiteindelijk duurde dat te lang.
Volgens experts die de overheid had ingehuurd waren de noodzakelijke afschrijvingen op de vastgoedleningen zo groot, dat SNS de facto al failliet was. Bovendien begonnen spaarders door alle onrust vanaf medio januari dit jaar weg te lopen.
De ingreep van minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën van afgelopen nacht is zeer begrijpelijk. De staat heeft aandeelhouders van SNS Reaal onteigend en steekt 3,7 miljard euro in de bankverzekeraar. De rotte vastgoedtak wordt afgesplitst. Spaarders en verzekerden blijven buiten schot.
Dit alles zorgt er wel voor dat het begrotingstekort dit jaar met 0,6 procentpunt oploopt. Nederland moet mogelijk extra bezuinigen om te voldoen aan de Brusselse eis van een maximaal tekort van drie procent.
Dijsselbloem wilde terecht niet het risico lopen dat er bij een overname door SNS Reaal door een private partij te weinig zou worden afgeboekt op de vastgoedleningen. Dat risico zou immers alsnog op het bordje van de staat zijn gekomen.
Aandeelhouders bloeden, obligatiehouders buiten schot
Op zich oogt de redding van SNS Reaal een stuk minder chaotisch dan de ingreep bij ABN Amro in het najaar van 2008. Die bank dreigde te worden meegezogen in de ondergang van de Belgisch-Nederlandse bankverzekeraar Fortis. Binnen een bestek van enkele dagen moest besloten worden over de ontmanteling van de combinatie Fortis-ABN Amro, waarbij Nederland en België hals over kop moesten beslissen over de prijs.
Aandeelhouders van Fortis konden achteraf stampij maken over de vraag of de staat ze wel voldoende had gecompenseerd. Daar is met de in 2012 aangenomen interventiewet geen sprake meer van. Aandeelhouders van SNS Reaal zijn vrijdagnacht onteigend en kunnen volgens de regels van de interventiewet een vergoeding krijgen, op basis van een scenario waarbij niet was ingegrepen door de staat.
Als het aan Dijsselbloem ligt, zal die vergoeding nihil zijn. Vrijdag betoogden zowel Dijsselbloem als DNB-directeur Jan Sijbrand dat er zoveel afgeboekt moest worden op de vastgoedleningen, dat het eigen vermogen van de bank de facto al verdampt was. Bovendien mag de staat eerder verleende steun aftrekken van een eventuele vergoeding aan aandeelhouders.
Achtergestelde obligatiehouders, die een relatief zwakke claim hebben op de boedel bij een faillissement, moeten wat betreft de minister ook zwaar bloeden en krijgen niets terug.
Schoonheidsfout: obligatiehouders buiten schot
So far so good. Maar de crux zit 'm bij de positie van gewone obligatiehouders die leningen hebben verstrekt aan SNS Reaal. Daar was de afgelopen weken veel discussie over. Minister Dijsselbloem pakt gewone obligatiehouders uiteindelijk niet aan. Hij is gezwicht voor het argument van toezichthouder DNB. Die vreesde dat dit andere banken te veel zou schaden.
Dat zit zo. Grote banken kunnen relatief goedkoop lenen, omdat kredietbureau's en beleggers ervan uitgaan dat kredietverschaffers zoals obligatiehouders ontzien worden als ze gered moeten worden. Had Dijsselbloem obligatiehouders laten bloeden, dan had hij daarmee een belangrijke boodschap gestuurd naar financiële markten.
Gevolg was mogelijk geweest dat andere Nederlandse banken meer rente hadden moeten betalen als ze geld zouden lenen bij beleggers. Dat zou doorwerken in de kredietverstrekking. Banken hadden hogere rentes ongetwijfeld doorberekend aan consumenten en bedrijven.
Volgens kredietbureau Fitch had het afstempelen van obligaties van SNS ook grote gevolgen gehad voor de leenkosten van banken in andere eurolanden. Als kersverse voorzitter van de club van ministers van Financiën van de eurozone, heeft Dijsselbloem het duidelijk niet aangedurfd om z'n nek uit te steken.
Vrijdag gaf de minister wel aan dat hij vindt dat in de toekomst ook gewone obligatiehouders moeten bloeden en dat hij zich hiervoor "sterk zal maken in Europa".