2)
We zijn nu een klein jaar verder, en inmiddels is er opnieuw naar de AMOC gekeken, en dan niet door computersimulaties met verzonnen input, maar met metingen en computersimulaties met echte metingen als input. Het resultaat? De ineenstorting van het klimaat is opnieuw voor onbepaalde tijd uitgesteld, ook dit kantelpunt is een cancelpunt geworden.
In september 2024 bleken metingen aan de kracht van de Florida Stroom – een belangrijke tak van het zuidelijke deel van de AMOC – een systematische bias te bevatten, waardoor die onterecht een verzwakking aangaven. Na correctie blijkt de Florida Stroom al veertig jaar vrijwel constant te zijn.
De technische details zijn voor nerds fascinerend: de snelheid van die stroming kon veertig jaar lang gemeten worden doordat daar, dwars op de stroming, een koperen telefoonkabel van het vasteland van de VS naar de Bahama’s over de zeebodem loopt. Bewegend zeewater wekt daarin dankzij het aardmagnetisch veld een (zwakke) elektrische spanning op die van minuut tot minuut geregistreerd werd. Die dataset wees op een significant afzwakkende stroming.
Maar recent besefte men dat bij de analyse van de data geen rekening was gehouden met het feit dat het aardmagnetisch veld van jaar tot jaar verandert. De magnetische noord- en zuidpool van de aarde zijn altijd aan de wandel. Daardoor verandert het magnetisch veld over de hele aarde, wat ook de spanningsverschillen over die telefoonkabel beïnvloedt. Het geeft maar weer eens aan, hoe moeilijk het is om echt betrouwbare metingen te doen, en hoe subtiel allerlei vormen van bias kunnen zijn.
Constante sterkte
Bovendien verscheen recentelijk, 15 januari 2025, in Nature Communications een studie die de geclaimde verzwakking van de AMOC verder ondergraaft. Eerst stelden de onderzoekers vast, dat in een set met de 24 meest geavanceerde klimaatmodellen (CMIP6), de sterkte van de AMOC zeer goed correleert met de hoeveelheid warmte-uitwisseling tussen zee en lucht in de Noordelijke Atlantische oceaan.
De AMOC in de Noord-Atlantische oceaan is niet rechtstreeks meetbaar, maar die warmte-uitwisseling wel, onder meer met satelliet-metingen. Ze gebruikten zulke metingen over de periode 1963-2017 als input voor de CMIP6 modellenset om de sterkte van de AMOC te berekenen. Daaruit bleek dat de sterkte van de AMOC over die hele periode constant bleef.
Het cruciale verschil met het geruchtmakende Nederlandse onderzoek uit februari 2024 is, dat dit in wezen dezelfde klimaatmodellen gebruikte om de sterkte van de AMOC te berekenen, maar met een van buiten het model opgelegde input aan smeltwater (een zogeheten forcing), waardoor die AMOC uiteindelijk crashte. Dat is op zich een valide methode om aan het klimaat te rekenen, maar alles hangt natuurlijk af van hoe realistisch je forcing is. Dat is waar Jonathan Bamber tegen ageerde.
Dit recente onderzoek gebruikt geen forcing om de sterkte van de AMOC te berekenen; het kijkt op basis van echte metingen en klimaatmodellen zestig jaar terug in de klimaatgeschiedenis en vindt dan geen afzwakking van de AMOC.
Eigenlijk kon je op je klompen al aanvoelen dat er iets niet klopte: als de AMOC al 15 procent zwakker geworden is, waarom wordt het dan in Europa niet kouder? Dezelfde mensen die alarm slaan over de AMOC, waarschuwen ons ook dat Europa anderhalf keer zo snel opwarmt als de rest van de wereld.