Arnout Jaspers: Goedkope, praktische oplossingen worden door klimaatactivisten steevast verdacht gemaakt. Daar is een reden voor
WW Jaspers 7 december 2024
Johan Vollenbroek is tegen mestvergistingsinstallaties. Want het mestoverschot mag niet met rationele, technische maatregelen worden opgelost; dat mag alleen door boerenbedrijven te liquideren. Beeld: YouTube
Door Arnout Jaspers
7 december 2024
Geplaatst in KlimaatLandbouwMilieu
Deel dit artikel:
Een kwart theelepeltje van een voedingssupplement per koe per dag – kosten: circa 20 cent – kan de methaanuitstoot van de veeteelt met 30 tot 40 procent verminderen. Dat is goed nieuws, zou je zeggen, want methaan (CH4, ook het belangrijkste bestanddeel van aardgas) is een krachtig broeikasgas, dat na CO2 de grootste bijdrage levert aan de door mensen veroorzaakte opwarming van het klimaat.
Runderen produceren methaan in hun maag bij het verteren van voedsel en burpen dat uit. De veeteelt wereldwijd produceert zo’n 100 miljoen ton methaan per jaar. Bovengenoemd voedingssupplement, Bovaer, remt een enzym in de rundermaag dat die methaanproductie faciliteert. In plaats van methaan boert de koe dan waterstof (H2) en CO2 uit. Omdat methaan een tientallen malen krachtiger broeikasgas is dan CO2, is dat bijna pure winst.
Lastige sector
De landbouw is vanwege die methaanuitstoot een van de lastigste sectoren om klimaatneutraal te maken. Het is in feite onmogelijk om de emissie van die sector naar nul terug te brengen, zodat die in de officiële ‘Netto-Nul in 2050’-ambitie gecompenseerd moet worden door negatieve emissies, dat wil zeggen door massale aanplant van bossen elders, of door BioCCS: het verbranden van biomassa en de CO2 die daarbij vrijkomt permanent onder de grond stoppen.
Er zijn goede argumenten om Netto-Nul in 2050 met een flinke korrel zout te nemen, maar ook als je die doelstelling deels loslaat, zou een substantiële vermindering van de methaanuitstoot van de landbouw zeer welkom zijn.
Zelden presenteren zich oplossingen voor een uitstootprobleem die zowel goedkoop zijn als geen nadelige bijwerkingen hebben, maar dit is er zo een. Naar de veiligheid en effectiviteit van Bovaer is uitgebreid onderzoek gedaan, en het is toegelaten door de EFSA, de European Food Safety Authority, evenals door beoordelingsinstanties in vele andere landen. Niets verhindert dus dat alle Nederlandse veeboeren hun dieren Bovaer geven, toch?
Welkom in de echte wereld, waar zo’n vlieger nooit opgaat. ‘Biologische’ boeren mogen van hun geloof dit supplement niet gebruiken, omdat het in de negentiende eeuw nog niet bestond. Bovendien is Bovaer inmiddels ontdekt door actievoerders en verontruste burgers, en alle gebruikelijke complotdenkers op social media zijn er weer als de kippen bij om spookverhalen over Bovaer te verspreiden. Een oproep tot een boycot van zuivelbedrijven die melk kopen van boeren die Bovaer aan hun koeien geven kon uiteraard niet uitblijven (volgend jaar gaat Zembla vast een ‘kritische’ documentaire over de toelating van Bovaer maken).
Een belangrijke component van het onbegrip en de gaslighting over Bovaer is, dat de onruststokers doen alsof dit supplement in melk en vleesproducten gestopt wordt, dan wel daar via de koe in terechtkomt. De realiteit is dat een kleine hoeveelheid Bovaer toegevoegd wordt aan het veevoer en de werkzame stof wordt bij consumptie door de koe volledig afgebroken tot CO2 en andere heel gewone restproducten, net als de rest van het veevoer.
Dat is uiteraard getest, en in de melk en het vlees van Bovaer-koeien zijn in het slechtste geval enige microgrammen per liter NOPA aangetroffen, een restproduct dat specifiek is voor Bovaer. Die hoeveelheid ligt een factor duizend lager dan de veiligheidsnorm, en die is weer gebaseerd op levenslange blootstelling. Wel moeten mensen die beroepshalve Bovaer toevoegen aan het veevoer daarbij de normale voorzorgsmaatregelen nemen voor stoffen die potentieel irriterend zijn, dus handschoenen, veiligheidsbril en mondkapjes dragen.
Illusoir risico
Het wappiegedoe op social media over Bovaer is niets nieuws, maar verrassend is wel dat Farmers Defence Force zich nu bij dat kamp lijkt aan te sluiten. Deze radicale boerenorganisatie publiceerde op hun website een stuk dat door Greenpeace of Milieudefensie geschreven had kunnen zijn, met de strekking dat boeren onvruchtbaar dreigen te worden door Bovaer.
Die angst is gebaseerd op proeven met ratten die enorme hoeveelheden Bovaer in hun voer kregen, vergelijkbaar met een mens die elke dag een groot bord vol Bovaer leeg eet. Dat staat zo ver af van de praktijk van het gebruik van Bovaer, dat dit een volstrekt illusoir risico is. Het effect was ook nog eens specifiek voor ratten; andere proefdieren hadden er geen last van.
Hoewel ze ideologisch lijnrecht tegenover elkaar staan, zijn Farmers Defence Force en Milieudefensie het blijkbaar eens dat een technische quick fix in de landbouw niet kan bestaan. Dankzij technische en wetenschappelijke vooruitgang is de landbouw de afgelopen eeuw vele malen productiever geworden, maar wonderlijk genoeg heerst nu het narratief dat er door innovatie niets meer aan verbeterd kan worden. Voor Farmers Defence Force betekent dit dat alles gewoon op de oude voet voort moet gaan, en voor Milieudefensie dat zo’n beetje de hele veeteelt uit Nederland moet verdwijnen.