De verborgen gebreken van Nederlands eerste fintech
Binckbank breekt in 2004 de markt van online beleggen open met verbazingwekkend lage tarieven. Maar met de jaren verdwijnt het ondernemerschap uit het bedrijf. Onderling wantrouwen komt ervoor in de plaats en drijft de Nederlandse fintechpionier in de handen van Saxo Bank. Een reconstructie.
Het is een beetje een knipoog.’ Vincent Germyns is in opperbeste stemming als BNR Nieuwsradio hem interviewt op maandag 2 september 2019. Vrolijk vraagt hij een plaatje aan: The best is yet to come van Novastar.
Hij legt zijn knipoog uit aan de luisteraars. Novastar is een Belgische band aangevoerd door een Nederlandse zanger. Germyns is een Belg die de Nederlandse BinckBank leidt, waar heel veel particulieren via internet beleggen op de beurs.
Met ‘the best is yet to come’ doelt de topman natuurlijk op de toekomst van zijn bedrijf, dat die dag definitief in handen valt van het van oorsprong Deense Saxo Bank voor €424 mln. Na twintig jaar zal naam van een van de bekendste Nederlandse fintechs verdwijnen. En dat terwijl BinckBank jarenlang zélf op overnamejacht was in de markt van online beleggen. Toch is Germyns tevreden. ‘We starten een nieuw hoofdstuk, dat gaan we met veel positiviteit tegemoet.’
Celebration Day
Op het hoofdkantoor in Amsterdam doen Germyns en de nieuwe Deense bestuurders diezelfde dag hun best om een vrolijke stemming te creëren. De zon schijnt, het moet een feestje worden: Celebration Day, noemen ze het. Topman Kim Fournais van Saxo en Germyns spreken het voltallige personeel toe, voor iedereen zijn er Deense koffiebroodjes.
Dat niet alle aanwezigen in het auditorium van Binck delen in de vrolijkheid, wordt duidelijk als het personeel de kans krijgt om vragen te stellen. En vragen zijn er, want voor iedereen is het helder dat er een grote reorganisatie aankomt. Maar Fournais omzeilt de meeste vragen en benadrukt het gemeenschapsgevoel. 'Vanaf vandaag zijn we allemaal deel van een grotere familie. Vanaf vandaag zijn we allemaal Saxonians!'
Het is een mooi verhaal, maar wat is het waard? Evert-Jan Kooistra, op dat moment nog financieel bestuurder (cfo) van BinckBank, kent inmiddels het antwoord: een afkoopsom en een positieve referentie, meer niet.
Op dezelfde dag dat Fournais en Germyns in het hoofdkantoor hun familiegevoel uiten, voert Kooistra in datzelfde gebouw aan de Amsterdamse Barbara Strozzilaan met twee bestuursleden van Saxo een heel ander gesprek. Kooistra ging er altijd vanuit dat hij ook na de overname gewoon cfo zou zijn van BinckBank. Die boodschap stralen beide bedrijven tot dan toe uit: analisten krijgen te horen dat Binck geen wijzigingen in de top voorziet en in de persberichten over de overname is hij de cfo.
Maar na de gesprekken die hij de afgelopen tijd voerde en de mails die hij ontving, begint Kooistra nu toch te twijfelen.
Uniek: 0,1% transactiekosten
Kooistra begint bij BinckBank in 2008, het jaar dat oprichters Kalo Bagijn en Thierry Schaap het pand van de internetbroker definitief verlaten. Zij hebben in de vier jaar daarvoor de markt van effectenhandel via internet opengebroken. Wie wilde handelen op de beurs, betaalde banken voorheen 1,5% aan transactiekosten. Maar Binck verlaagt die kosten radicaal naar 0,1% door gebruik te maken van eigen gebruiksvriendelijke software. Particuliere beleggers kunnen er dus vaker én goedkoper handelen.
Binck is daarmee een van de eerste 'fintechs' van Nederland. Het team is jong, de ambities zijn grenzeloos. Er komt een beursnotering en een banklicentie die moeten helpen heel Europa te veroveren. In 2006 opent Binck de eerste buitenlandse kantoren. Twee jaar daarna houden Bagijn en Schaap het dus voor gezien. Het bedrijf wordt hen te groot.
Na het verdwijnen van deze ondernemers gaat de rebellenclub die Binck in het begin was, steeds meer lijken op waar ze juist zo hard tegenaan schopte: een saaie bank geregeerd door procedures en kwartaalresultaten. ‘Met Bagijn en Schaap verdween het ondernemerschap uit de onderneming’, blikt een bron terug.
Wantrouwen
Als Vincent Germyns jaren later, halverwege 2015, het roer als ceo overneemt van accountant Koen Beentjes is de situatie niet veel beter. De oud-marinier heeft meteen twee stevige klussen te klaren: het vertrouwen van toezichthouders herwinnen én aandeelhouders tevreden stellen.
Eerst die aandeelhouders. De koers van het aandeel Binck schommelt in 2015 tussen de €7 en €8, tegen €13 vijf jaar eerder. Na de stormachtige groei in de eerste jaren dalen de inkomsten, ook door de lage rente, nu al een paar jaar.
Bovendien ligt de broker nationaal zwaar onder vuur van DeGiro. Dat doet sinds de oprichting in 2012 precies wat Binck in de beginjaren deed: het aanvallen van de gevestigde orde, inclusief Binck, met uitdagende reclames, nog lagere prijzen en supersnel toegang tot de handelsdesk. In de rest van Europa winnen buitenlandse spelers zoals Plus500 en Saxo Bank terrein.
Het bestuur van Binck komt met een plan: de omzet moet omhoog en minder afhankelijk worden van grillige beurskoersen en de dalende prijzen voor internetbeleggen. Ook moet de grote groep slapende klanten wakker worden. Germyns presenteert zijn personeel en analisten begin 2016 de nieuwe strategie onder de naam '9-grid'. Naast de effectenhandel door particulieren, die nog steeds de meeste inkomsten oplevert, moet het bedrijf gaan steunen op nog twee pijlers: vermogensbeheer en sparen.
Slinger van Foucault
Dan de toezichthouders. De snelle groei van Binck gaat soms ten koste van de aandacht voor regelgeving en procedures. Al sinds 2012 dreigen boetes van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) vanwege misleidende reclames van dochter Alex Vermogensbeheer. In de spotjes schermde Alex met mooie historische rendementen, terwijl de vermogensbeheerder juist flink verlies maakte.
Door de toegenomen aandacht van de AFM schiet de organisatie al snel door in de aandacht voor regelgeving en procedures, compliance in jargon, zo vertellen medewerkers. Een van hen noemt het een 'slinger van Foucault'. Eerst is er geen aandacht voor regelgeving, dan schiet de pendule de andere kant uit. ‘Er ontstond een enorme cover your ass-mentaliteit', vult een oud-directeur aan. 'Niemand durfde nog beslissingen te nemen. Zolang je aan de regeltjes voldeed, was het goed.’
Daarbij hebben wantrouwen, onderlinge afgunst en angst hun intrede gedaan op het hoofdkantoor. Dat is al begonnen bij de benoeming van Germyns als ceo door de raad van commissarissen. Die waren hierbij verplicht de ondernemingsraad (or) om advies te vragen, maar dat gebeurde niet. De or werd geconfronteerd met een fait accompli en voelde zich gepasseerd. De benoeming ging gewoon door, maar de or is dit niet vergeten.