Prijs groene stroom stijgt net zoveel als die van grijze stroom. Betaalt de consument nu te veel?
Groene stroom stijgt net zo hard in prijs als grijze stroom. Dat komt vreemd over, want de productie van groene stroom is helemaal niet duurder geworden. Betaalt de consument nu te veel?
Peet Vogels 23-01-22, 14:30 Laatste update: 14:52
Het zijn gouden tijden voor producenten van groene energie. De prijs voor groene stroom is dezelfde als die voor grijze stroom. En grijze stroom is fors duurder geworden, vooral doordat de gasprijs zo hoog is. Veel grijze stroom wordt opgewekt in gascentrales.
Maar de kosten voor de productie van groene stroom zijn niet gestegen. De hoge prijs levert de producenten nu dus extra winst op. En dat is zonder dat ze daarvoor harder moeten werken, erkent een woordvoerder van Vandebron, een energiemaatschappij die louter groene energie verkoopt.
Maar een aparte prijs voor groene stroom is er niet en die zal ook niet snel komen. Zowel Vandebron als Vattenfall, het voormalige Nuon, wijzen erop dat groene stroom maar een klein deel van de stroommarkt is. De grote bulk is grijs, dus de prijs voor grijze stroom is bepalend. ,,Groene stroom heeft niet voldoende massa om de prijs te bepalen’’, zegt een woordvoerder van Vattenfall.
Invloed groene stroom op de prijs
Toch heeft groene stroom wel degelijk invloed op de prijs van elektriciteit, zegt Machiel Mulder, hoogleraar Energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen. ,,De opwekking van wind- en zonnestroom kost bijna niets als de molens en zonnecellen er eenmaal staan. Als het waait en de zon schijnt, heb je dus veel stroom die bijna niets kost’’, zegt Mulder.
En die stroom kunnen de producenten direct kwijt op de stroommarkt. Opslag is nauwelijks mogelijk. Dat betekent dat afnemers die stroom tegen lage prijzen kunnen kopen. Groene stroom drukt zo de prijs van stroom. Hoe meer groene stroom wordt geleverd, hoe lager de stroomprijs.
Maar vaak is er niet voldoende groene stroom om in de totale behoefte daaraan te voorzien. Dat betekent dat er ook duurdere stroom uit gascentrales of kerncentrales moet worden ingekocht. De stroommarkt is zo opgezet dat deze duurdere stroom dan de marktprijs bepaalt. Het totale aanbod leidt dus uiteindelijk tot één prijs voor stroom.
De productiekosten zijn laag, maar de investeringskosten moeten ook worden terugverdiend
Machiel Mulder, hoogleraar Energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen
Investeringskosten terugverdienen
Producenten van groene stroom zouden overigens niet uit de kosten komen als groene stroom de stroomprijs bepaalt. ,,De productiekosten zijn laag, maar de investeringskosten moeten ook worden terugverdiend’’, benadrukt Mulder. De molens en zonnepanelen kosten geld, evenals de plaatsing ervan en die kosten krijgen producenten niet vergoed met de lage elektriciteitsprijs voor groene stroom.
,,Om die kosten terug te verdienen moeten er ook uren zijn met hogere stroomprijzen. Dus uren dat er met gas gestookt wordt, zijn ook nodig’’, legt Mulder uit.
Maar ook dat is niet voldoende. ,,Gemiddeld kostte een MWh elektriciteit in de afgelopen jaren 45 euro. De levensloopkosten voor zonne-energie zijn meer dan 150 euro voor een MWh en voor windenergie ligt dat op 70 tot 80 euro. Nu verdienen producenten goed met een stroomprijs van 200 euro per MWh. Maar gemiddeld is de stroomprijs te laag om uit de kosten te komen.’’
Daarom betaalt de consument ook nog via subsidies mee aan de productie van groene stroom. En dat wordt niet minder nu de stroomprijzen hoog zijn. De producenten krijgen nu weliswaar minder subsidie, maar het geld dat overblijft, blijft gewoon in de subsidiepot zitten. Dat geld komt ten goede aan nieuwe windparken en zonneweides, en vloeit niet terug naar de consument.
De energieleveranciers die nu failliet gaan, hebben het spel niet goed gespeeld
Machiel Mulder, hoogleraar Energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen
Deel van de prijzen wordt op de markt bepaald
De hoge stroomprijzen gelden overigens niet voor iedereen. Ook niet alle leveranciers worden even hard geraakt, zegt Mulder. ,,Een deel van de prijzen wordt op de markt bepaald. Maar er worden ook veel bilaterale afspraken gemaakt. Windparken maken bijvoorbeeld vaak afspraken met een vaste klant om een bepaalde hoeveelheid stroom af te nemen tegen een vastgestelde prijs.’’
Een energieleverancier die een langjarig contract afsluit met een klant, kan die energie ook van tevoren inkopen. Daarmee heeft de leverancier zekerheid. ,,De energieleveranciers die nu failliet gaan, hebben het spel niet goed gespeeld’’, meent Mulder. ,,Ze hebben wel op termijn verkocht tegen een lage prijs, maar niet op termijn ingekocht tegen die lage prijs. Nu de prijzen op de markt stijgen, zitten ze fout. Dat is speculeren.’’
Het zijn vooral kleine energieleveranciers die nu het loodje leggen. Dat zijn de partijen die zich moeten invechten op de markt. Dat doen ze door lage tarieven te bieden. Klanten zijn erg prijsgedreven; logisch, want stroom is stroom. Dus kiezen ze voor de goedkoopste aanbieder.
Om ondanks de lage tarieven toch geld te verdienen hebben veel van die aanbieders erop gegokt dat de stroomprijzen laag zouden blijven; in ieder geval lager dan die waarvoor ze de stroom verkocht hadden. Maar die verwachting is niet uitgekomen, waardoor deze aanbieders nu bij bosjes omvallen.
De concurrentie is doorgeschoten. De prijs is belangrijk, maar een betrouwbare en stabiele levering ook
Woordvoerder Vattenfall
Kritisch naar energiemarkt kijken
Vattenfall vindt de huidige crisis een goede aanleiding om eens kritisch naar de energiemarkt te kijken. Vooral het feit dat er alleen naar de prijs van energie wordt gekeken, is niet gezond vindt het bedrijf. ,,De concurrentie is doorgeschoten’’, zegt een woordvoerder. ,,De prijs is belangrijk, maar een betrouwbare en stabiele levering ook.’’
Door eenzijdig op prijs te letten nemen de nieuwkomers op de markt onverantwoorde risico’s. En de rol van die ‘cowboys’ tast het imago van de hele sector aan, is de vrees.
Vattenfall is ook kritisch op de prijsvergelijkers. ,,Nu ligt de focus heel erg op overstappen. Dat zou goed zijn. Maar prijsvergelijkers verdienen aan overstappers. Dat moet ook duidelijk zijn.’’
De verwachting is dat de gas- en stroomprijzen weer zullen dalen na de winter. Maar Mulder waarschuwt wel voor al te optimistische verwachtingen. De uitstoot van CO2 wordt namelijk duurder, en gas- en kolencentrales stoten CO2 uit.
Dat is op zich goed nieuws voor zonne- en windenergie. Bij hogere prijzen zijn die eerder rendabel en zullen er meer windparken en zonneweides komen. Aan de andere kant remt dure elektriciteit de elektrificatie van bedrijven en huishoudens. Door de belastingen op elektriciteit te verminderen kan de overheid dat proces in de gewenste richting sturen.
Wil je op de hoogte blijven van handige tips om met je geld om te gaan en geïnspireerd raken hoe anderen hun financiën regelen? Volg ons dan op Facebook en Twitter!