BAM-ceo: ‘De woningmarkt heeft serieus aandacht nodig’
bouwbreed Premium 156
BAM-ceo: ‘De woningmarkt heeft serieus aandacht nodig’
BAM heeft het moeilijk in Nederland. Topman Rob van Wingerden ziet de bouwkosten hard stijgen, de vaart in woningmarkt door onder andere gasloos bouwen afnemen, en de financiële risico’s bij grote projecten mondjesmaat kleiner worden.
Een zwaar jaar was het voor hem, al is BAM-topman Rob van Wingerden niet te betrappen op meer rimpels of grijze haren. “Mixed feelings”, heeft hij. Want de grootste sluis ter wereld die in IJmuiden wordt gebouwd is “fantastisch”, maar de 27 maanden vertraging en de 100 miljoen euro verlies nog voordat het eerste caisson is afgezonken, is “frustrerend”.
Hij houdt een foto omhoog in het zaaltje in Amsterdam waar de persconferentie ter gelegenheid van de halfjaarcijfers van BAM wordt gehouden. Helicopterview van het project Zeesluis IJmuiden. Twee pijlen naar de betonnen kolossen, de grootste 85 bij 55 meter en bijna 26 meter hoog, de Noordzee op de achtergrond. “We zijn in volle uitvoering. Nu is het zorg dat die dingen goed naar beneden gaan. As we speak zijn we aan het afzinken van het eerste caisson begonnen. Die zal de komende maanden onderweg zijn”, zegt de civiel ingenieur wijzend naar het papier. De volgende bak zal volgend jaar in het water liggen. Het zeesluis-project moet in januari 2022 worden opgeleverd, ruim twee jaar later dan gepland.
Banken wilden Zeesluis-echec praten met BAM
Het verlies en de vertraging waren voor de banken sein om BAM aan tafel te roepen zei Van Wingerden donderdag. Hoe dacht het bouwbedrijf dit financieel verantwoord te verhapstukken? De uitgaande kasstroom voor IJmuiden kwam in de eerste helft van 2018 op 53 miljoen euro en het komend half jaar komt daar nog een een significant bedrag bij, sprak BAM met de banken af. Zo wordt de schade in tijd uitgesmeerd.
Hoe iconisch ook, nooit meer een Zeesluis-project voor BAM, was de keiharde les. Het eerste halfjaar van 2018 liet het bouwconcern voor 1 miljard euro aan projecten schieten, zei Van Wingerden. De bouwer wil nog selectiever zijn bij de aanbesteding voor grote projecten. Nieuwe projecten moeten langs verschillende poortwachters bij BAM voordat een aanbieding naar buiten gaat. Die zijn steeds meer geharnast. Toen de Zeesluis IJmuiden de laatste tenderpoort passeerde waren die poortjes nog in the early days, vertelde de BAM-bestuursvoorzitter eerder dit jaar. “Het was in het begin enorm gericht op contractuele risico’s, zoals grondrisico’s, de vraag of boeteclausules wel redelijk waren, dat soort zaken.” Op bouwrisico’s werd minder gelet.
BAM heeft net als andere bouwers geleerd om nee te zeggen tegen projecten. Volgens Van Wingerden is de vraag uit de markt nu zo groot – “er is bijna te veel vraag” – dat BAM het zich kan veroorloven om kritischer te zijn. “Maar ook als het economisch minder goed zou gaan, zouden we ook selectiever zijn. Sommige projecten kunnen gewoon niet.”
BAM en collega’s hebben geleerd nee te zeggen tegen onverantwoorde projecten
Van Wingerden ziet ook bij collega’s “in toenemende mate een bereidheid om projecten niet te doen”. “Maar ja, je kan zeggen: dat gaan we niet meer doen’ en een collega kan ook zeggen dat hij ook een project niet meer gaat doen, maar als er dan toch een buitenlander komt, lost dat niets op.” Buitenlandse bouwers weten de Nederlandse bouwmarkt goed te vinden, bleek eerder dit jaar uit onderzoek van Cobouw. Het marktaandeel van aan buitenlandse bedrijven gegunde opdrachten door Rijkswaterstaat verdubbelde vorig jaar. Meerdere bouwers verzetten zich tegen de houding van Rijkswaterstaat, dat actief buitenlandse partijen naar Nederland probeert te lokken.
Nog steeds is BAM in gesprek met Rijkswaterstaat en andere publieke opdrachtgevers over betere contracten waarbij de risico niet eenzijdig bij de bouwer liggen. Ja, die gesprekken zijn al heel lang aan de gang, gaf Van Wingerden toe. “Het gaat niet snel, maar het ligt niet stil.” In nieuwe projecten liggen de risico’s die gekoppeld zijn aan vergunningen niet allemaal bij de bouwer. Ook bij het projectAfsluitdijk, dat BAM recent met Van Oord en Rebel binnenhaalde, zijn de voorwaarden iets beter dan voorheen. In het delen van risico’s, zoals grondrisico’s, zit minder beweging. “Dat zien we mondjesmaat in de contracten terechtkomen.”
BAM ziet prijzen onderaannemers soms ver boven de 3 procent stijgen
Terwijl Nederlandse bouwers in eigen land moeten sappelen, is in het buitenland meer geld te verdienen. Voor BAM gaat die vlieger ook op. In het eerste halfjaar van 2018 werd meer dan de helft van de omzet en 100 procent van de winst over de grens behaal. In Nederland werd een verlies van 2,2 miljoen euro genoteerd.