Wie wint de slag om de Blankenburgtunnel? Krachtmeting van de grote jongens
infra 202
Wie wint de slag om de Blankenburgtunnel? Krachtmeting van de grote jongens
De inzet: Een contract van een half miljard. De bouw van de Blankenburgtunnel komt deze week voor de rechter. BAM, VolkerWessels, Boskalis en TBI vechten de gunning van het megaproject aan Ballast Nedam, Maguire en DEME aan. Een zeldzaamheid. Of toch niet?
De dagvaarding laat niets aan duidelijkheid te wensen over. Rijkswaterstaat had het tunnelbouwcontract nooit aan Ballast Nedam, Maguire en DEME mogen gunnen, vinden BAM, VolkerWessels, Boskalis en TBI. Het consortium van de vier aannemers diende weliswaar een lagere prijs in dan de concurrent uit Nieuwegein, maar kreeg van de opdrachtgever veel minder punten voor zijn plan van aanpak. Ten onrechte, meent het viertal.
‘Ballast Nedam beschikte over voorkennis bij de Blankenburgtunnel, hetgeen in strijd is met de mededingingsregels’
Nog erger vinden de verliezers dat Ballast Nedam gebruik maakte van de diensten van Witteveen+Bos, het ingenieursbureau dat eerder Rijkswaterstaat adviseerde rond het tunnelbouwproject. Anders gezegd: Ballast Nedam beschikte over voorkennis, hetgeen in strijd is met de mededingingsregels. De opdrachtgever had de inschrijving van Ballast Nedam daarom ongeldig moeten verklaren – maar deed dat dus niet, tot afschuw van het verliezende consortium.
Woensdag buigt de kortgedingrechter zich over de klachten van BAM, VolkerWessels, Boskalis en TBI.
‘Er is nu misschien even een piek van zaken tegen Rijkswaterstaat, maar ik tel gemiddeld 150 tenderzaken per jaar’
De vraag dringt zich op of er de laatste tijd meer tenderzaken bij de rechter eindigen dan gewoonlijk. Onlangs nog werd in het noorden van het land de gunning van een strooizoutcontract aangevochten. Deze week is een baggercontract inzet van een rechtszaak.
Toch is zo’n tendens niet aan de orde, zegt aanbestedingsexpert Jan Hebly. Volgens de advocaat van Houthoff Buruma en hoogleraar Bouwrecht aan de universiteit Leiden, is het aantal tenderzaken al lange tijd stabiel, al trekt zo’n megaproject als de Blankenburgtunnel wel de aandacht.
“Er is nu misschien even een piek van zaken tegen Rijkswaterstaat, maar ik tel gemiddeld 150 tenderzaken per jaar, al jaren”, aldus Hebly. “Slechts een fractie van alle opdrachten belandt uiteindelijk bij de rechter. Ik zie in de bouwsector grote terughoudendheid om juridische procedures aan te spannen.”
‘Bij de Blankenburgtunnel gaat het om een enorm project en vallen de kosten van een kort geding in het niet bij de kans om alsnog te winnen’
Rechtszaken zijn alleen zinvol in de voorfase van de tender en worden dan ook in 90 procent van de gevallen in de selectie- (47%) of gunningsfase (43%) aangespannen. De kans op succes daalt naar bijna nul als een zaak na het verstrijken van de zogenoemde Alcatel-periode wordt ingediend. De harde cijfers dateren uit 2015 (evaluatie Aanbestedingswet) en zijn sindsdien volgens Hebly niet ingrijpend veranderd.
De afmetingen van de afzinkelementen van de Blankenburgtunnel krijgen woensdag een prominente rol bij de rechtszaak. Foto’s Rijkswaterstaat
“Bij een goed georganiseerde aanbesteding zijn meestal weinig aanknopingspunten voor een kansrijke rechtszaak. Partijen gaan zelden zomaar met hagel schieten. Soms is het belang echter groot en overheerst een gevoel van onrecht. Zoals bij de Blankenburgtunnel gaat het om een enorm project en vallen de kosten van een kort geding in het niet bij de kans om alsnog te winnen.”
Dat opdrachtgevers en marktpartijen elkaar bij de Marktvisie plechtig hebben beloofd om terughoudend te zijn met juridische procedures, heeft daar in zijn ogen weinig mee te maken. Het zijn simpelweg andere, meer zakelijke afwegingen om een geschil bij de rechter uit te vechten. Zelfs een kleine kans om alsnog te winnen, voelt als een tweede kans op de hoofdprijs.
Herenakkoord werkte wel even, maar niet meer bij de Blankenburgtunnel
Even leek het herenakkoord van de Marktvisie wel te werken. Mega-opdrachten als de zeesluis IJmuiden, de Zuidasdok, de A16 en de sluis Terneuzen werden gegund zonder rechtszaken in de tenderfase. Stuk voor stuk enorme projecten waar ook achterblijvers knarsetandend achterbleven met een ongedekte miljoenenrekening voor de tenderkosten.