Omzeilt de nieuwe omikronvariant de vaccins? Volgens de ene studie wel, volgens de andere niet. Vaccinoloog Isabel . Welke studie heb jij voor gedachten ? Mag ik raden ? :)
volgende artikel is een realistisch en loont de moeite om te lezen
.
Omikron toont langzaam zijn ware aard
De omikronvariant van het virus verspreidt zich razendsnel, in Zuid-Afrika én daarbuiten. Maar ook sneller dan de deltavariant? En worden mensen zieker? Wetenschappers speuren naar antwoorden.
JOHAN VAN HEERDE
ZATERDAG 11 DECEMBER 2021
Duizenden wetenschappers over de hele wereld speuren naar het antwoord op die ene vraag: hoe gevaarlijk is omikron, de nieuwe variant van het coronavirus? Het is alsof al die virologen, microbiologen en modelleurs samen een heel grote puzzel leggen, maar dan zonder het voorbeeld te kennen. Iedere dag komen er enkele puzzelstukjes bij, als er weer een paar gegevens naar buiten komen.
De puzzel is grofweg op te delen in drie stukken: wetenschappers proberen uit te vinden hoe besmettelijk omikron is, vergeleken met eerdere varianten. Een andere vraag is: lukt het de omikronvariant om immuniteit opgedaan door infectie of vaccinatie te omzeilen? En experts zoeken uit of deze variant mensen erger ziek maakt, of juist niet.
Complicerende factor: men kan niet wachten tot de puzzel is gelegd. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwde daarom deze week, bij monde van voorzitter Tedros Ghebreyesus: “Omikron kan een grote impact hebben op het verloop van de pandemie. Als landen wachten tot ziekenhuizen vollopen, dan is het te laat.”
Besmettelijkheid
De eerste inzichten over omikron leiden tot zorgen bij wetenschappers. De variant grijpt namelijk snel om zich heen, zoveel is duidelijk. Inmiddels zijn in België al minstens 30 gevallen bekend. In Zuid-Afrika waar de variant met opvallend veel (49) mutaties vorige maand werd ontdekt, is er al sprake van een vierde golf. Het aantal besmettingen neemt er sneller toe dan ooit, en dat terwijl een groot deel van de bevolking immuniteit heeft opgebouwd door vooral een eerdere infectie en soms door vaccinatie.
Ook buiten Zuid-Afrika zet men zich schrap. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld verdubbelt het aantal meldingen van de omikronvariant iedere twee tot drie dagen. Dat is buitengewoon snel in een land waar een andere heel besmettelijke variant, namelijk delta, ook flink rondgaat, constateren wetenschappers daar. De Britse gezondheidsautoriteit gaf een onheilspellend vooruitzicht: ‘Binnen twee tot vier weken worden minstens 50 procent van de coronagevallen veroorzaakt door de nieuwe omikronvariant.’
Dat zou betekenen dat omikron inderdaad besmettelijker is dan delta en deze nieuwe variant de oude zal verdringen. Viroloog Marion Koopmans zei deze week op tv dat de eerste signalen hier inderdaad op duiden maar dat het te vroeg is om nu al harde conclusies te trekken.
Immuniteit
Wat zegt het over onze immuniteit dat de omikronvariant overal opduikt en inmiddels al in zo’n zestig landen is vastgesteld? Het antwoord is dat de variant vermoedelijk in staat is om een deel van de beschermingslaag tegen het coronavirus, die is opgebouwd door infectie of vaccinatie, te ontwijken.
Daarvoor zijn al aanwijzingen. Een studie uit Zuid-Afrika bijvoorbeeld, waaruit blijkt dat vrij veel mensen die positief testen al eerder covid hebben gehad. Betrokken wetenschappers suggereren dat een vorige corona-infectie slechts half zoveel bescherming biedt tegen deze nieuwe variant als tegen de huidige dominante deltavariant.
In diverse laboratoriumproeven is de omikronvariant al losgelaten op bloed of cellen van mensen die zijn gevaccineerd. De uitkomsten van deze eerste studies, die nog niet zijn gecontroleerd door andere wetenschappers, wijzen erop dat de bescherming na vaccinatie of infectie afneemt bij deze nieuwe variant.
Maar tegelijkertijd zijn er aanwijzingen dat een extra vaccinatie helpt, en de huidige vaccins dus wel een effect hebben op omikron. Alex Sigal, een van de onderzoekers in Zuid-Afrika, schreef op Twitter: ‘Dit was beter dan ik had verwacht van omikron. [...] Het feit dat de ontsnapping onvolledig is betekent dat het een beheersbaar probleem is.’
Belangrijk om te realiseren is dat het menselijk immuunsysteem veelzijdig is, zei WHO-expert Soumya Swaminathan in reactie op deze studies. Naast antistoffen, waar deze eerste onderzoeken zich op richten, ontstaat er na infectie of vaccinatie ook cellulaire immuniteit die mensen beschermt tegen ernstige ziekte.
Ziekte
Voor een stukje geruststelling klampen veel mensen zich vast aan die ene uitspraak van een Zuid-Afrikaanse arts, toen omikron net was ontdekt. Haar patiënten werden niet heel ziek en dat leek haar goed nieuws. Maar is deze variant inderdaad een mildere versie van het coronavirus?
Het duurt waarschijnlijk weken voordat er een adequaat antwoord is op deze vraag. De signalen vanuit Zuid-Afrika ogen inderdaad niet ongunstig. Artsen blijven benadrukken dat er geen tekenen zijn dat deze variant mensen ernstiger ziek maakt. De eerste data suggereren dat juist minder mensen bij deze variant met ernstige ziekte kampen vergeleken met eerdere golven.
Deze aanwijzingen zijn gebaseerd op relatief kleine aantallen patiënten waarvan niet bekend is of ze gevaccineerd waren of al eens hersteld. En met een relatief jonge bevolking is Zuid-Afrika lastig te vergelijken met bijvoorbeeld Nederland. Ter indicatie: Hier is ruim 20 procent van de inwoners ouder dan 65, in Zuid-Afrika is er nog geen 10 procent ouder dan 60. Het is volgens de WHO daarom wachten op gegevens over de impact van omikron onder kwetsbare groepen, zoals ouderen.
Experts hameren er ondertussen op niet teveel hoop te putten uit de suggestie dat omikron wellicht een mildere variant van het virus is. Door de mogelijke hoge mate van besmettelijkheid vormt de variant alsnog een groot risico voor de samenleving. Een klein percentage zieken op een enorm aantal besmette personen kan namelijk alsnog tot problemen leiden in de zorg.