Interview met Ben van Beurden in het FD van afgelopen zaterdag deel 2:
Van Beurden schetst de omvang van de crisis: ’We hebben ons investeringsprogramma met $5 mrd teruggebracht naar $20 mrd per jaar. Dat wilden we oorspronkelijk laten groeien naar $30 mrd. Er is dus een enorm gat tussen de ambitie die we hadden en wat nu nog denken te kunnen doen. Er moeten ook een hoop kosten uit de organisatie weg. Dus ja, we zullen moeten afslanken. Kunnen we dingen simplificeren, slimmer doen? Hoe geven we meer autonomie aan bepaalde landen?'
BP, ExxonMobil en Chevron hebben allemaal grote ontslagrondes aangekondigd. Gaat Shell dat ook doen?
‘Het gaat niet om ontslagrondes. Ik begrijp wel dat er nieuwswaarde in zit, maar mij gaat het erom dat we een betere organisatie krijgen. Voor zover die slanker wordt, denk ik liever na over alle derde partijen en consultants die we nodig hebben. Het lijkt me niet nuttig of nodig om in een tijd met heel erg veel sociale onzekerheid extra onzekerheid toe te voegen. We hebben al een vrijwillige vertrekregeling. Daarmee verzachten we zoveel mogelijk de pijn. Dat is de juiste manier in de samenleving van vandaag.’
Tegelijkertijd vereist de energietransitie een ander type bedrijf.
'De waarde gaat veel meer bij de klant zitten en veel minder bij het ontwikkelen van olie- en gasreserves. We moeten meer nadenken over de toekomst van de klanten en minder over de toekomst van onze assets. Als we uit de crisis komen, zullen we best wat krassen hebben opgelopen, maar ik wil dat we dan beter zijn gepositioneerd voor een veranderende wereld die nog sneller op ons af zal komen.’
Komt er een aparte divisie voor nieuwe energie?
'Op termijn misschien, maar die divisie staat nog in de kinderschoenen. We moeten wel nadenken over een betere integratie met de rest van het bedrijf.’
Eind april kondigde Shell aan voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog het dividend te verlagen. Daarmee zeggen jullie in feite: we verdienen niet voldoende met de investeringen uit het verleden om de toekomst te financieren.
‘De dividendverlaging doet veel pijn, ook voor mezelf, maar het was de logische consequentie van de coronacrisis. Ons dividend was niet bestand tegen de pandemie. Het heeft niets te maken met de energietransitie. Vóór corona was het dividend - ongeveer $15 mrd per jaar - ruimschoots gedekt. Maar lagere olieprijzen en de enorme onzekerheid over de afname van onze producten, de zwaar onder druk staande raffinagemarges die in heel veel gevallen negatief zijn en die waarschijnlijk lange tijd bijzonder slecht zullen zijn, gasmarges en chemiemarges die onderuit zijn gegaan, ja, dat raakt ons allemaal hard en kost ons tientallen miljarden dollars per jaar.'
'We kunnen wel wat kosten besparen en projecten uitstellen, maar dat is niet genoeg. Dan wordt het een keuze: gaan we meer geld lenen om het dividend te betalen? Of vinden we het op dit moment niet verantwoord om uit te keren, omdat ik me dan zo diep in de schulden moet steken dat het hele verdienmodel onder druk komt omdat we onze kredietwaardigheid verliezen.'
'Ik heb er heel wat nachten van wakker gelegen en heel veel over gesproken, maar we hadden geen keuze. We waren de eerste en hebben daarmee verrassing gewekt. Mensen vroegen: “Was het wel echt nodig?” En: “Waarom niet uitstellen met een paar maanden?” Maar ik wil niet deze pandemie overleven met een bedrijf dat nergens toe meer in staat is.’
Jullie concurrenten, Chevron, ExxonMobil en BP hebben het dividend niet verlaagd. Waarom kunnen zij het wel volhouden?
‘Laten we maar afwachten. De pandemie is nog niet voorbij.’
Is er iets van twijfel geweest over uw eigen positie?
‘Je moet doen wat het juiste is en hopen dat je op juiste manier wordt afgerekend. Zo niet, dan heb je pech. Maar ik heb geen spijt. Ik had de verlaging van het dividend ook ná de aandeelhoudersvergadering kunnen aankondigen, want dan was mijn herbenoeming al achter de rug geweest. Maar dat is niet juist. Toen ze over mijn herbenoeming moesten stemmen, wisten de aandeelhouders wat voor vlees ze in de kuip hadden. We zijn open, helder en duidelijk geweest.’
Van Beurden werd op de aandeelhoudersvergadering van mei, ruim twee weken na de dividendverlaging, met meer dan 99% van de stemmen herbenoemd tot ceo.
Shell vraagt aandeelhouders nu mee te gaan in een onzekere route naar de toekomst, terwijl de kurk waar het bedrijf nog op drijft, de olie- en gaswinning, onder druk staat. Shells reserves behoren tot de laagste in de sector en vormen volgens sommige analisten een bedreiging voor de levensvatbaarheid van het bedrijf. Riskeert Shell niet in de zogenoemde ‘Valley of Death’ terecht te komen, waarbij de kurk onder het bedrijf is weggeslagen voordat nieuwe activiteiten voldoende schaal hebben?
‘Uiteindelijk zijn die reserves een technische discussie. Als je portefeuille heel zwaar leunt op diepzee en vloeibaar gas, is de regelgeving van de Amerikaanse beurstoezichthouder zo dat je relatief weinig reserves kunt boeken. Het heeft niets te maken met de geologische en fysische aspecten van reserves, maar is puur een boekhoudkundige afweging.’
'Maar inderdaad, op termijn zal de relevantie van de olie- en gassector afnemen in de wereld, en komen daar andere energievormen voor in de plaats. Dus moeten we nieuwe verdienmodellen ontwikkelen, maar het oude verdienmodel niet meteen weggooien. Sommigen zeggen: ga nou maar heel snel uit olie en gas en richt je op waterstof en elektriciteit. Nou, dan wordt het een vrij kort en onsuccesvol verhaal.'
Waarom? De gedachte is dat jullie een eigen verantwoordelijkheid hebben om de transitie te versnellen.
‘Dat is waar, dat realiseer ik me ook wel. Wij als bedrijf weten hoe dingen anders en sneller kunnen. Natuurlijk willen we meer doen om bijvoorbeeld de luchtvaart minder CO2-intensief te maken, maar op dit moment is dat moeilijk. Het kan wel vrij snel met hoogwaardige biobrandstoffen, maar het maken daarvan is vijf keer zo duur als een olieproduct. Hoe gaan we dat oplossen?’
Je zou als Shell kunnen zeggen: we wachten niet tot we een commercieel winbaar model hebben, we gaan met aanloopverliezen investeren en dan gaan we daar later veel geld mee verdienen. Bijvoorbeeld met de afvang en opslag van CO2.
‘Uiteindelijk is het heel moeilijk geld verdienen met afvang en opslag van CO2. Het is een kostenpost. Je kunt verliezen vermijden. Ik vind het prima om risico te lopen. Prima ook om op pioniersprojecten niet de allerhoogste winstverwachtingen te hebben. Maar we kunnen het niet op heel grote schaal gaan doen, daar vervolgens miljarden op afschrijven en onze aandeelhouders vertellen dat ze heel trots mogen zijn dat wij onze maatschappelijke plicht hebben gedaan. Zo werkt het niet. We kunnen onszelf niet anti-economisch inrichten. Dat mandaat hebben we niet.'
Daar wringt het wel, omdat veel mensen zich daardoor afvragen hoe serieus Shell is met zijn klimaatambities. Want als Shell echt bezorgd is over klimaatverandering, moet je misschien aanloopverliezen accepteren en andere prioriteiten stellen. Shell investeerde van 2016 tot eind 2019 $2,3 mrd in nieuwe energie. In totaal investeerde uw bedrijf in die periode zo'n $89 mrd.
‘Ik denk niet dat je sneller kunt lopen dan de maatschappij en je klanten. Je kunt ze aanmoedigen en laten zien dat als de maatschappij de juiste dingen kiest, wij dan ook de daad bij het woord voegen. En dat doen we ook. Maar we kunnen niet opeens stoppen met benzine en alleen nog maar elektriciteit gaan verkopen, ook al is daar geen vraag naar. Dat kun je misschien even volhouden, maar je verliest een heel belangrijk aspect: economische duurzaamheid.’