Stof tot nadenken en ikzelf vorm er geen mening over:
De vraag naar ruwe olie komt (n)ooit weer op het oude niveau
De coronacrisis neemt een enorme hap uit de vraag naar ruwe olie. Komt die vraag ooit weer terug, of is dit het moment dat de wereld afkickt van zijn olieverslaving?
Experts waarschuwen: investeringen in nieuwe olievelden blijven nodig, zelfs als de vraag drastisch afneemt.
Nog niet zo heel lang geleden ging het op de oliemarkt altijd over het aanbod. Er werd te weinig olie uit de grond gehaald, of juist veel te veel, met wild stuiterende prijzen tot gevolg. De stijgende vraag naar ruwe olie heette een gegeven te zijn. Bloedige oorlogen werden gevoerd om de controle over olievelden, want iedereen wist: de honger naar olie valt niet te stillen.
Tot nu.
De coronacrisis nam in één keer een enorm hap uit de wereldwijde vraag. Vliegtuigen staan aan de grond, en nog steeds werkt een groot gedeelte van de wereldbevolking vanuit huis. Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) daalde alleen al in april de vraag naar ruwe olie met 25 miljoen vaten per dag.
Dat is een kwart van de wereldwijde vraag van vóór de coronacrisis en een ongekend heftige daling. Zelfs als iedereen straks weer massaal de auto gebruikt gaat 2020 naar alle waarschijnlijkheid de boeken in als het slechtste jaar voor de olie-industrie ooit.
Áls iedereen weer de auto neemt.
Groen herstel
Covid-19 heeft de wereld inmiddels behoorlijk veranderd. Door de crisis hebben velen de voordelen van videobellen ontdekt, waardoor het vliegtuig pakken voor een vergadering plotseling iets uit een ander tijdperk lijkt. Grote groepen werknemers en hun chefs komen erachter dat vanuit huis werken eigenlijk best mogelijk is.
Bovendien pleiten politici, milieuactivisten en ook de directeur van het IEA voor een groen herstel. De vele miljarden die nu worden uitgetrokken om te herstellen van de crisis moeten volgens hen worden gebruikt voor investeringen in schone en duurzame energie, om de energietransitie mogelijk te maken. Als al deze trends doorzetten, heeft dat grote gevolgen voor de vraag naar wat nu nog de belangrijkste grondstof ter wereld is.
Topman Ben van Beurden van Shell zag zich vanwege de coronacrisis gedwongen het dividend van de oliemaatschappij te verlagen, voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog. Tijdens het bekendmaken van die historische beslissing toonde hij zich somber over een snel herstel van de vraag. 'Ik verwacht op de middellange termijn geen herstel van olieprijzen of van de vraag naar onze producten.' Van Beurden vroeg zich zelfs openlijk af of de vraag naar olie weer zal herstellen naar het niveau van voor de pandemie.
Ook Bernard Looney is er niet gerust op. De kersverse baas van de Britse oliemaatschappij BP hintte er in een interview met de Britse zakenkrant Financial Times op dat de piek in het gebruik van olie nu al bereikt zou kunnen zijn. In dat geval zou 2019 de boeken ingaan als het piekjaar: vanaf 2020 wordt het alleen maar minder met de vraag. Een enorme trendbreuk na decennia van groei.
Jeroen van der Veer
Oud-Shell topman Jeroen van der Veer ziet weliswaar op dit moment dramatische vraaguitval, maar niet voor de langere termijn. 'Voor de coronacrisis was het scenario dat de vraag rond 2030 zou pieken, rond de 110 miljoen vaten per dag. Nu komt dat moment misschien een paar jaar eerder en op een iets lager niveau, rond de 105 miljoen vaten per dag. Bovendien zal het eerder een plateau zijn dan een piek. De wereld zal nog heel lang ruwe olie nodig hebben. Een significante daling zal naar verwachting pas beginnen na 2040.'
Van der Veer wijst op de opkomende economieën, zoals India en China. Als die de klap van corona weer te boven komen, stijgt de welvaart verder, en daarmee het gebruik van ruwe olie.
Maar volgens David Frans, partner energietransitie bij adviesbureau Roland Berger, is het nog niet gezegd dat de Chinezen en de Indiërs dezelfde ontwikkeling door zullen maken als de Westerse landen. 'De trend is al heel lang dat er steeds minder olie nodig is voor extra economische groei. Auto's worden bijvoorbeeld steeds zuiniger, en een land als China krijgt een steeds grotere dienstensector. Bovendien stimuleert China in toenemende mate het elektrisch rijden.'
Schone lucht
De Chinezen willen schone lucht, een behoefte die door corona alleen maar groter geworden zal zijn, vermoedt Frans. 'De industrie voor elektrische auto's is bovendien een groeiende industrie waarin China voorop wil en kan lopen. Dat is bij de traditionele benzine- en dieselauto's niet het geval.'
In India, waar tot voor kort honderden miljoenen mensen het zonder aansluiting op het elektriciteitsnet moesten doen, lijkt elektrisch rijden nog ver weg. Maar het zou Frans niet verbazen als ook hier een omslag komt. 'India is net als China enorm afhankelijk van de import van ruwe olie en dus van de schommelingen in de olieprijs. Bovendien speelt ook in India het probleem van de luchtvervuiling.'
Dat raakt aan een ander probleem voor de grote Westerse oliemaatschappijen, wat al speelde vóór de coronacrisis: het klimaat. Grote beleggers zoals pensioenfondsen stellen in toenemende mate eisen aan oliemaatschappijen als het gaat om de CO2 -uitstoot van hun activiteiten. Shell en BP hebben bijvoorbeeld onder druk van beleggers klimaatambities geformuleerd.
Veel van die grote beleggers zijn pensioenfondsen die zich zorgen maken over de financiële gevolgen van de klimaatverandering. Eén van die zorgen is de theorie over de stranded assets. Als de wereld straks minder olie nodig heeft, blijft een gedeelte van de olie die nu is gevonden door de oliemaatschappijen onder de grond. Die bezittingen moeten dan afgeschreven worden.
Te weinig investeren
Coby van der Linde ziet dat niet zo snel gebeuren. De directeur van het Clingendael International Energy Programme wijst erop dat zelfs in de meest optimistische scenario's nog steeds behoefte zal zijn aan 'nieuwe' olie. 'Olievelden raken nu eenmaal leeg en zelfs als alle klimaatambities worden gehaald zal er nog heel lang ruwe olie gebruikt worden. Ik zie eerder het risico dat we te weinig investeren in de overgangsjaren van de energietransitie. Dan krijg je toch weer tekorten aan olie in de wereld, zij het op een lager niveau van vraag en aanbod.'
En ook over het antwoord op de vraag of we nu dankzij corona de piek in de vraag hebben gezien heeft Van der Linde grote twijfels. 'Tot nu toe hebben we de vraag telkens weer zien stijgen. In grote delen van Afrika is nog geen elektriciteitsnetwerk. Gaan die landen grote investeringen doen om elektrisch rijden mogelijk te maken? Ik moet het nog zien.'
Scepsis
Ook over de voordelen van veelvuldig telewerken is scepsis. Van der Linde wijst op het gemak van op kantoor zitten, waarbij je voor overleg alleen maar even naar elkaar hoeft toe te wandelen. Zakenreizen zullen wellicht wel verminderen, denkt de expert.
En ook Ralph Sandelowsky, grondstoffenbelegger bij Achmea Investment Management, ziet de wereld niet zomaar afkicken van ruwe olie.
'Het verbaast me eigenlijk dat deze discussie nu de kop op steekt. Ruwe olie is door de coronacrisis spotgoedkoop geworden. Dat lijkt me geen goed nieuws voor duurzame energie. Als we bij $100 per vat al geen grote veranderingen zagen, waarom zou dat bij deze prijzen wel gebeuren? Bovendien zie we in China de vraag al weer aantrekken, tot bijna de niveaus van voor de crisis. Mensen nemen daar de auto, omdat ze bang zijn besmet te raken met het coronavirus in het openbaar vervoer.'
FD