Voormalig Crucell heeft sterke positie in race naar ebolavaccin
Thieu Vaessen
Vandaag, 06:00
Voormalig Crucell heeft sterke positie in race naar ebolavaccin (PDF)
Het voormalige Crucell — tegenwoordig Janssen geheten — is nog volop in de race voor de ontwikkeling van een ebolavaccin. Sterker nog: het in Leiden ontwikkelde vaccin lijkt vooralsnog zeer geschikt voor toepassing in een situatie zoals die zich nu voordoet in West-Afrika, waarbij de epidemie relatief lang aanhoudt.
Hanneke Schuitemaker
Dat zegt Hanneke Schuitemaker in een gesprek met het FD. Schuitemaker geeft mede leiding aan het vaccinonderzoek van Janssen en is hoogleraar aan het AMC in Amsterdam. Een groot aantal farmaconcerns en biotechbedrijven is bezig met het ontwikkelen van een vaccin voor ebola, een ziekte waarvoor nog geen vaccin of medicijn bestaat. Het farmaconcern Johnson & Johnson kocht Crucell enkele jaren geleden en heeft het inmiddels ondergebracht bij zijn dochterbedrijf Janssen.
De epidemie in West-Afrika lijkt momenteel teruggebracht tot beheersbare proporties, maar is nog niet onder controle. In die situatie is behoefte aan een vaccin dat langer werkt. Volgens Schuitemaker belooft het vaccin van het voormalige Crucell daar goed in te voorzien. Ook GlaxoSmithKline (GSK) en Merck zijn vergevorderd met de ontwikkeling van een vaccin.
‘Toen de uitbraak snel om zich heen greep, was een vaccin nodig dat snel bescherming bood’, aldus Schuitemaker. ‘Maar nu de epidemie op haar retour is, is een vaccin dat snel werkt niet voldoende. Het moet juist langer bescherming bieden, langer dan een halfjaar.’
Het vaccin van Johnson & Johnson belooft relatief lang bescherming te bieden omdat naast het middel van Janssen nog een tweede medicijn wordt toegediend, een zogenoemde ‘booster’. Die is ontwikkeld door het Deense biotechbedrijf Bavarian Nordic. Deze booster zorgt dat een vaccin langer werkzaam blijft.
GSK liep aanvankelijk wat voor, dankzij een vaccin dat vergelijkbaar is met dat van Janssen. Alleen besloot GSK pas in een later stadium ook een booster toe te voegen. Schuitemaker: ‘Het leek er eerst op dat het te lang duurde voor ons vaccin immuniteit opwekte. Maar nu is de situatie in West-Afrika veranderd. Die is minder acuut. Nu wordt erkend dat een booster echt nodig is, omdat langdurige bescherming belangrijker is geworden.’
Ebola vrijwilligers met beschermende kleding in Monrovia, Liberia.
De Wereldgezondheidsorganisatie WHO waarschuwde vorige week dat het waarschijnlijk nog wel een halfjaar zal duren voordat de ebola-epidemie in West-Afrika onder controle is. In Liberia zijn al enkele weken geen nieuwe gevallen meer gemeld, maar uit Guinee en Sierra Leone komen nog steeds berichten over nieuwe besmettingen. Sinds begin vorig jaar zijn in de drie landen meer dan 11.000 mensen overleden aan de gevolgen van ebola.
Naast Janssen en GSK wordt ook het Amerikaanse farmaconcern Merck vaak genoemd als een van de bedrijven die relatief ver zijn gevorderd met ontwikkeling van een vaccin. Merck werkt ook met een booster, maar heeft meer last van bijwerkingen. ‘Als de nood heel hoog is, wordt er natuurlijk minder op bijwerkingen gelet’, zegt Schuitemaker. ‘Maar nu gaat dat mogelijk zwaarder wegen.’
De virologe van Janssen onderstreept het belang van meerdere onderzoeken naast elkaar. ‘Ik was vorige maand bij een seminar van de WHO waar mensen zich afvroegen waarom we niet verder gaan met één vaccin. Maar het is heel riskant om op één kandidaat te gokken. Er zijn altijd afvallers.’
Hoewel de werking van het vaccin nog niet overtuigend is aangetoond, is Janssen al wel begonnen met productie. Het farmaconcern heeft tot nu toe 450.000 doses geproduceerd en hoopt eind dit jaar vaccins te hebben liggen voor twee miljoen mensen. Die liggen dan klaar als een nieuwe ebola-uitbraak zich voordoet. Pas dan zal blijken of het middel werkelijk effectief is.