De onzichtbare topman van Relx
Binnenkort presenteert ceo Erik Engstrom voor de tiende keer de jaarcijfers van Relx. Hij maakte van het bedrijf een beurslieveling, maar Relx-managers vrezen het jaarlijkse cijfergesprek.
Een interview? De heer Engstrom geeft geen interviews. Ik ben bang dat dat ook niet gaat veranderen.' Relx-woordvoerder Paul Abrahams brengt het vriendelijk en enigszins verontschuldigend, maar een verzoek voor een interview met de ceo van Relx wijst hij resoluut af. Dat Erik Engstrom onlangs zijn tienjarig jubileum vierde als hoogste baas van Relx (voorheen Reed Elsevier) verandert daar niets aan.
Het komt niet vaak voor dat de ceo van een beursgenoteerde multinational - Relx is een van de grootste leveranciers van professionele informatie ter wereld - alle publiciteit uit de weg gaat. Ook op internet is over de 56-jarige Zweed vrijwel niets te vinden. Zijn enige openbare optredens zijn de presentaties voor analisten en beleggers. Interessant voor de liefhebber van de Relx-cijfers, maar veel inzicht in de persoon bieden ze niet.
Mensen die hem kennen staan ook niet te trappelen om over hem te praten. Ze weten 'dat Erik dat niet prettig vindt'. Vandaar dat het FD alleen op basis van anonimiteit een aantal gesprekken kon voeren. In kleine kring zegt Engstrom zelf over zijn onzichtbaarheid: 'Prestaties vertellen het verhaal.'
Prestaties
En die prestaties zijn er. De beurskoers van Relx is vanaf 2012 in een lange rechte lijn verviervoudigd tot rond de €22, waarmee het aandeel indices zoals de Stoxx 600 ver achter zich laat. Engstrom levert iets waar beleggers heel blij van worden: stabiele en voorspelbare groei.
Binnen Relx spreekt men van de 4-6-8-strategie. Ieder kwartaal stijgt de omzet met 4%, de operationele winst met 6%, en de nettowinst - dankzij de inkoop van eigen aandelen - met 8%. Saai? 'Als voorspelbaar saai is, dan is dat maar zo', zo heeft Engstrom zich ooit tegenover een analist laten ontvallen.
Verder is Engstrom verantwoordelijk voor een groot deel van de gedaantewisseling van Relx van uitgever naar softwarebedrijf. Toen Reed en Elsevier in 1993 met elkaar fuseerden, beschikte het bedrijf nog over een grote divisie die nieuwsmedia en boeken publiceerde, waaronder Winnie the Pooh en Kuifje.
Nu is Relx een leverancier van data en data-analysesystemen voor de wetenschap, de juridische wereld en het bedrijfsleven. Een voorbeeld is vakblad Flight International. Het papieren blad is inmiddels verkocht, maar de luchtvaartdata die erin werden gepubliceerd zijn gedigitaliseerd en goed voor een jaarlijkse omzet van ruim € 90 mln.
De transformatie is al begonnen onder Sir Crispin Davis, ceo van 1999 tot 2009. Maar Engstrom heeft grote slagen gemaakt. Zijn favoriete dia in de presentatie voor beleggers betreft de omslag van print naar digitaal. In 2000 maakte print nog 64% van de omzet uit, nu minder dan 10%. Elsevier Weekblad werd verkocht en van de 300 vakbladen is er nog één over: het Britse Estate Gazette.
Zweedse soberheid
Een van de sleutelwoorden die zijn optreden kenmerkt, is consistentie. Engstrom is niet de ceo van snel wisselende strategische vergezichten. Bij de strategiepresentatie voor de jaarlijkse bijeenkomst van de zestig hoogste managers van Relx gebruikt hij al acht jaar dezelfde slides.
De nadruk ligt op een goede uitvoering van de strategie, of in managersjargon 'executie'. Engstrom doet geen grote overnames, die vernietigen waarde. De ombouw van het bedrijf geschiedt dus langs de weg van autonome groei, aangevuld met een reeks kleinere overnames. De overnames bedragen bij elkaar nooit meer dan een paar honderd miljoen euro per jaar, wat niet veel is gegeven de slagkracht van een bedrijf als Relx.
Een belangrijk element van de 'executie' is discipline. Soms zijn printproducten heel winstgevend en dus aantrekkelijk om te behouden. Toch zijn alle bladen systematisch verkocht.
Managers hoeven niet bij hem aan te komen met een stip op een ver weg gelegen horizon. De vraag is telkens weer: hoe zet je het om in actie, niet over drie jaar, maar over drie maanden. Ze krijgen ook geen grote bedragen mee. Als het een succes is, mogen ze terugkomen voor meer. Engstrom heeft zijn opvattingen over hoe het bedrijf geleid moet worden - rechtlijnig, gedegen, geleidelijk, voorspelbaar - 'erin geramd' bij het Relx-management.
Verder speelt zijn 'Zweedse soberheid' een rol. Relx heeft als regel dat de omzet altijd sneller moet groeien dan de kosten. Op het hoofdkantoor aan de Londense Strand werken niet meer dan honderd mensen. Aan de inrichting van het gebouw is de afgelopen twintig jaar niets veranderd. 'Relx besteedt het geld aan producten, niet aan gebouwen en fonteinen', zegt een manager.