Uit NoordZ, zakenmagazine van Dagblad van het Noorden/18 november 2024
Dit is waarom Black Friday tegenwoordig een week duurt
Jean-Paul Taffijn • Gisteren, 06:54 • Economie
Kerst zal wel de drukste tijd zijn voor pakketbezorger Post NL, toch? Of misschien dan Sinterklaas? Mis. Black Friday brengt veruit de meeste bezorgers op de been. De laatste week van november laat een piek zien die elk jaar hoger wordt.
Waarschuwingen van consumentenorganisaties dat koopjes rond Black Friday eigenlijk ‘koopjes’ zouden moeten heten, milieuclubs die stellen dat ons extreme koopgedrag een zware wissel trekt op de natuur, klimaatactivisten die ons erop wijzen dat het zo niet langer kan. Ondanks alles kopen we elk jaar meer met Black Friday. Of beter: rond Black Friday, want het consumeerfeest duurt tegenwoordig meestal een hele week.
Steeds meer van die aankopen worden online gedaan, met als gevolg dat de busjes met bezorgers die dagen af en aan rijden om de spullen op tijd bij de klant te krijgen. Pakketbezorgers doen dat graag natuurlijk, maar zien ook grenzen aan de groei. Op zeker moment is het aantal busjes, vrachtwagens en mensenhanden simpelweg op. Dat probleem is vooral in West-Nederland nijpend, maar ook in het Noorden wordt de uitdaging groter.
Het wordt steeds heftiger
,,Wij merken een toename van ongeveer 40 procent in het aantal pakketjes’’, vertelt Mark Muller. Hij is depotmanager van PostNL in Kolham en Leeuwarden. ,,En inderdaad, het wordt de laatste jaren steeds heftiger. Overigens: de aantallen die we in de coronatijd voor onze kiezen kregen, behoren volgens mij tot het verleden. Dat was helemáál gekkenhuis. Maar het zijn wel extreme pieken. Dit is een logistieke uitdaging waarover we het hele jaar nadenken. En we hebben het er ook met onze klanten over: hoe kunnen we de piek afvlakken, zodat het voor iedereen te behappen blijft.’’
Eén van de meest in het oog springende afspraken tussen bezorgpartijen en klanten hebben de consumenten de laatste jaren gemerkt: de verlenging van Black Friday. Dat het festijn bij de meeste bedrijven – vooral de grote elektronicajongens – inmiddels een week duurt, heeft te maken met die logistieke knoop.
Müller: ,,Het is onmogelijk om al die aankopen op één dag af te handelen. De bedrijven kunnen dan niet garanderen dat de spullen de volgende dag bezorgd worden, en wij kunnen dat ook niet. Door het wat te spreiden is die kans veel groter. Winkels blij, wij blij, consumenten blij. En dan nog zie je dat winkels een waarschuwing afgeven dat de bezorging vanwege grote drukte iets langer kan duren. Dat geldt vooral voor andere delen van het land. Bij ons in het Noorden kunnen we het meestal nog aan. Maar je weet niet hoe Black Friday zich de komende jaren ontwikkelt.’’
Meer dan 102.000 pakketjes per dag
Even voor het beeld: op een gemiddelde dag verwerken de depots van PostNL in Groningen en Friesland ongeveer 75.000 pakketjes per dag. In de week van Black Friday ligt dat aantal boven de 102.000. In het depot in Hoogeveen worden op piekdagen nog eens zo’n 60.000 pakketten gesorteerd en verzonden. Dat heeft trouwens deels te maken met de voor ons land ‘ongelukkige’ datum, net voor sinterklaas. Aankopen voor pakjesavond zitten er ook al tussen.
,,Na sinterklaas dalen de cijfers flink en in de week voor kerst gaat het aantal zendingen weer iets omhoog’’, vertelt Müller. ,,Maar lang niet zo ver als eind november. Rond Pasen is het drukker dan rond kerst.’’ Dat klinkt verrassender dan het eigenlijk is. In het voorjaar krijgen mensen de zomer in de bol. Ze willen nieuwe spullen voor in de tuin, een nieuwe garderobe vol zomerkleren, doen aankopen voor de aanstaande zomervakantie. Vakantiegeld wordt her en der al gestort, de kinderbijslag komt binnen.
Het PostNL-depot in Kolham.
Het PostNL-depot in Kolham. Foto: Siese Veenstra
Mark Müller heeft zitting in een landelijke werkgroep van PostNL over de piekperiodes en het omgaan daarmee. ,,We moeten continu nadenken over hoe we die pieken gaan opvangen, hoe we kunnen opschalen. Dat doen we bijvoorbeeld door extra bezorgdagen in te lassen. Kijk, op officiële feestdagen rijden we niet. Maar vanwege de drukte in het voorjaar hebben we bijvoorbeeld wel een volledige distributiedag gehad op de zondag na Koningsdag. Met specifieke klanten is afgesproken dat we ook op zondag 1 december pakketten bezorgen. Dat kost meer, omdat we onze medewerkers dan een toeslag betalen, maar dat hebben we over voor onze klanten, zodat zij op tijd kunnen leveren.’’
Zijn het in november en december vooral elektronicaconcerns die meer pakketten in omloop brengen, in het voorjaar horen de tuinwinkels tot de hardlopers. ,,Maar in alle piekperioden valt op hoe ongelooflijk veel kleding er wordt verstuurd’’, zegt Müller. ,,We hebben het niet gemeten, maar op het blote oog zou ik zeggen dat het aantal doosjes uit China ook hard toeneemt, van kleren tot gadgets.’’
Een hele reis afgelegd
Voordat de bezorger met je pakketje aan de deur staat, is er een hele reis afgelegd. Elk doosje zat in verschillende wagens, lag op meerdere rolbanen en voelde diverse mensenhanden. Die reis begint bij de webshop, die het doosje meegeeft aan PostNL (of een andere vervoerder). Het pakket komt ’s avonds op de lopende band in Kolham als het vanuit een noordelijke webshop naar een andere plek in Nederland moet. In de nacht rijden de wagens vanuit Groningen naar andere depots in het land én komen zendingen voor het Noorden terug. Voor Groningen en Noord-Drenthe arriveren die in Kolham, voor Friesland reizen ze naar Leeuwarden, voor Drenthe en een stuk Overijssel is Hoogeveen de bestemming.
,,Rond zeven uur ‘s ochtends gaan de sorteermachines in onze depots weer aan. De busjes staan aan de docks , die worden via de automatische banen op postcode gevuld. Zijn ze vol, dan kunnen ze weg en komt de volgende bus’’, vertelt de manager. Rond Black Friday zijn dat zeker niet alleen bestelwagens met het eigen logo erop. ,,We rijden zelf in Groningen en Friesland met 250 PostNL-bussen, en daarnaast zo’n 200 bussen van onze bezorgpartners. Vanaf eind november rijden er daarnaast nog eens 50 bussen die we voor die periode huren. En daar komen alle bewegingen vanuit Hoogeveen nog bovenop voor het Noorden.’’
Vergeet niet: Post NL is maar één van de grote bezorgbedrijven. Honderden bussen van andere vervoerders rijden ook door de noordelijke straten. ,,Dat betekent inderdaad dat er een gevecht om personeel is’’, legt Mark Müller uit. ,,Want iedereen heeft dezelfde piekperiodes en dezelfde behoeftes. Ik moet zeggen dat wij nog goed aan ons personeel kunnen komen. Dat heeft te maken met heel vroeg ermee bezig gaan en met het hebben van goede recruiters en uitzendbureaus.’’
Tot elf uur kerstavond worden pakketten aangeleverd
Het is ook leuk werken, in die drukke periodes. Dat vindt de depotmanager althans zelf. ,,Het is iets meer stress en de risico’s zijn dan groter. De banen liggen vol, bij de docks is het een drukte van belang en we werken dan met extra personeel dat minder ervaren is. Ik houd daarvan, om snel in te grijpen als er iets mis dreigt te gaan, maar ook om te vieren dat we de drukke periode weer tot een succes gemaakt hebben.’’
,,Dat vind ik niet alleen. Het klinkt afgezaagd, maar dat we dit écht met zijn allen doen, dat is zo mooi. Op kerstavond worden in Kolham tot elf uur pakketten aangeleverd. Ik doe dan een oproep onder de medewerkers wie daarna nog wil helpen met het uitwisselen van die pakketten met andere depots. Dat duurt tot elf uur ’s ochtends op eerste kerstdag. Ik krijg altijd genoeg respons, omdat mensen hart voor de zaak hebben. En ook omdat het gewoon gezellig is en voldoening geeft als het allemaal weer lukt op dat soort bijzondere dagen.’’