Het sentiment en de feiten.
FD artikel
Grote aanbesteding voor wind op zee flopt in Verenigd Koninkrijk
Een grote aanbesteding voor hernieuwbare energie in het Verenigd Koninkrijk is vrijdag geflopt. Geen enkel bedrijf bracht een bod uit om een groot windpark in zee te bouwen. Voor de Deense windturbinebouwer Vestas is de flop aanleiding om uitbreiding van productiecapaciteit in het VK te heroverwegen. Voor Nederland, dat later dit jaar ook weer een grote veiling begint, lijken de effecten vooralsnog beperkt.
De Britse regering houdt jaarlijks een grote veiling voor hernieuwbare energieprojecten. Vorig jaar leverde dat nog 11 gigawatt aan projecten op, waarvan het grootste deel grote windparken op zee betrof. Maar de veiling dit jaar leverde slechts 3,7 gigawatt aan nieuwe projecten op, waaronder geen enkel windpark op zee. Dat is een enorme tegenvaller, omdat juist wind op zee cruciaal is voor het halen van Britse klimaatdoelen. De regering wil in 2030 in totaal voor 50 gigawatt aan windparken op zee hebben staan. Nu staat er 14 gigawatt opgesteld.
Wake-upcall
‘Dit is een gemiste kans van miljarden ponden om consumenten goedkope energie te leveren en een wake-upcall voor de overheid’, aldus Keith Anderson, bestuursvoorzitter van ScottishPower tegenover de Britse krant The Guardian. Het Britse bedrijf wilde meedoen met de veiling, maar zag af van een bieding. Sterk opgelopen inflatie en hogere rentes maken het bouwen van windparken een stuk duurder dan een paar jaar geleden. Die nieuwe realiteit is volgens het bedrijf onvoldoende verwerkt in de veiling. In het VK wordt een zogenoemd contract for difference gebruikt: zakt de stroomprijs onder een door de overheid vastgestelde prijs, dan geeft de overheid subsidie. Bij hoge stroomprijzen betalen energiebedrijven juist aan de overheid. De prijs is volgens bedrijven nu te laag vastgesteld. ‘De rekensom hield deze keer gewoon geen stand’, aldus Anderson.
‘De Britse regering is ervan uitgegaan dat het nog steeds business as usual is in de windenergiesector en heeft er daarom voor gekozen om de prijs laag te houden’, aldus Jasper Vis in een reactie tegen het FD. Vis is directeur van SSE Renewables, dat wil meedoen aan de eerstvolgende veiling van een groot windpark in de Nederlandse Noordzee.
‘Niet rijk rekenen’
‘Wat in Groot-Brittannië is gebeurd, staat grotendeels los van Nederland. Het Britse systeem is echt anders’, zegt Vis. In Nederland spelen kwalitatieve criteria een grotere rol. Toch bestaat ook in Nederland de zorg dat de overheid zich rijk rekent en te veel geld zal vragen van ontwikkelaars, waardoor het risico ontstaat dat windparken niet zullen worden gebouwd. Want behalve dat er kwalitatieve criteria gelden, wordt de winnaar van veilingen in Nederland ook gekozen op basis van een financieel bod. Het maximale bedrag dat bedrijven kunnen bieden bij de eerstvolgende aanbesteding in Nederland, is vertienvoudigd tot maximaal ruim €33 mrd voor twee grote windparken.
‘Je moet oppassen dat je de verwachtingen niet te hoog opschroeft’, zegt Vis. ‘De overheid moet zich niet te rijk rekenen door dat maximale bedrag te hoog te leggen. Dat zal ten koste gaan van de zekerheid dat de windparken daadwerkelijk gebouwd worden.’
40% hogere kosten
Al voor de Britse veiling waarschuwden experts voor tegenvallende interesse van bedrijven als gevolg van de sterk gestegen kosten. De windenergiesector was jarenlang een succesverhaal in veel landen vanwege de spectaculair dalende kosten, maar die tijd lijkt voorbij. Hoge inflatie, oplopende rentes en verstoringen in de leveranciersketens hebben geleid tot tientallen procenten hogere bouwkosten.
'Hoewel de vraag naar fossielvrije elektriciteit groter is dan ooit, is de markt voor wind op zee een uitdaging', zei Anna Borg, bestuursvoorzitter van Vattenfall, in juli van dit jaar. Het Zweedse bedrijf schrapte de plannen voor de bouw van een groot windpark op zee in het VK vanwege 40% hogere kosten. Het project kon daardoor niet meer rendabel worden. Resultaat: de afboeking van een half miljard euro.
Miljardenafschrijvingen
De Deense branchegenoot Ørsted zit in hetzelfde schuitje. Het bedrijf kondigde twee weken geleden aan mogelijk ruim $2 mrd af te moeten schrijven op een aantal Amerikaanse offshore windparken. De aandelenkoers kelderde daarop met ruim 20%.
De veilingflop in het VK is voor windturbinebouwer Vestas aanleiding om uitbreiding van productiecapaciteit in Groot-Brittannië te heroverwegen. Bestuursvoorzitter Henrik Andersen van Vestas zegt tegenover Bloomberg dat de Britse regering onmiddellijk een ontmoeting moet organiseren met bedrijven in de sector om ofwel een zesde veilingronde, die nu gepland staat voor volgend jaar, te versnellen, ofwel een tussenronde te creëren. ‘De projecten zijn er, de gigawatts zijn er, er moet nu alleen nog een prijsaanpassing komen’, aldus Andersen.